Б. А. Сулаймонов, Б. С. Болтаев, Р. Ш. Тиллаев, Ш. Х. Абдуалимов кузги буғдой ва ғЎЗА

Экиш меъёри. Кузги буғдой дон ҳосилдорлиги уруғ 
экиш меъѐрига ҳам боғлиқ бўлиб, навнинг биологик 
хусусиятлари, тупроқ ва иқлим шароитига қараб белгиланади. 
Уруғлик дон СЗУ-3,6, СЗМ-3,6 русумли сеялкаларда 
сентябрь ойини иккинчи ярми, октябрь ойини дастлабки 
кунлари экилса 3,5-4,0 млн дона, октябрь ойининг иккинчи 
ярмида экилганда 5,0-5,5 млн дона, ғўза қатор ораларига 
экилганда 6-6,5 млн дона унувчан уруғ ҳисобида экилиши 
мақсадга мувофиқ. 

---

36 
Уруғ экиш чукурлиги. Кузги буғдойни экиш чуқурлиги 
ўтмишдош экинга, тупроқ шароитига, нав хусусиятига, экиш 
муддатига ва уруғ сифатига қараб белгиланади. 
Буғдой уруғи ғўза қатор ораларига ва очиқ далаларга 3-4 
см чуқурликда, тоғ олди туманларида қиш эрта келадиган ва 
қаттиқ бўладиган ҳамда қурғоқчил шароитларда 5-6 см 
чуқурликда экилади. 
1.8. Кузги буғдойни озиқлантириш 
Минерал 
озиқлантириш. 
Кузги 
буғдой 
дон 
ҳосилдорлигини оширишда минерал ўғитлар муҳим ўринни 
эгаллайди. Кузги буғдой озиқа моддаларига ўта талабчан 
экин бўлиб, дон ҳосилининг 50% дан ортиғи минерал ўғитлар 
ҳисобига тўғри келади. Буғдойнинг 1 ц дон ҳосили ва шунга 
мос равишда сомон ҳамда илдиз массаси шаклланиши учун 
азот 3,0-3,5 кг, фосфор 1,2-1,8 кг, калий 2,0-2,3 кг талаб 
этилади. Шу сабабли буғдойдан юқори ҳосил етиштириш 
учун ушбу моддаларга бўлган эҳтиѐжини тўлиқ таъминлаш 
зарур. 
Юқори 
дон 
ҳосили 
етиштириш 
ва 
тупроқ 
унумдорлигини сақлаш учун режалаштирилган ҳосил билан 
ўсимлик ўзлаштирадиган озиқа элементлари ерга тўлиқ 
қайтарилиши керак. 
Минерал ўғитлар меъёри. Кузги буғдойнинг яхши ўсиб 
ривожланиши ва юқори дон ҳосили етиштиришда 
ўсимликнинг мавсум давомида озиқа элементлар билан 
мунтазам равишда таъминланишига боғлиқ. Ўғитлар 
самарадорлиги ўсимликнинг барча озиқа элементларга бўлган 
эҳтиѐжи тўлиқ қондирилишига, яъни ўғитлар биргаликда 
қўлланилишига қараб аниқланади. Озиқлантиришни илмий 

---

37 
асосда ташкил этиш тупроқ унимдорлиги, нав хусусияти ва 
ўсимликнинг озиқага бўлган эҳтиѐжига кўра белгиланади. 
Буғдойдан юқори дон ҳосили олиш учун минерал 
ўғитларни N 180-210, P 125-150, K 90-105 кг/га меъѐрда 
қўллаш тавсия этилади.