B. T. Musayev, K. R. Aliyeva, B. Narimanov O‘zbekiston respublikasining konstitutsiyaviy huquqi darslik toshkent – 2019

Yodda tuting!

Qoraqalpog‘iston Respublikasining ajralib chiqish huquqini mavjudligi xalq o‘z taqdirini o‘zi hal qilish imkoniyatiga egaligini ko‘rsatadi.

1993-yil 9-aprelda qabul qilingan Qoraqalpog‘iston Respublikasining Konstitutsiyasining 1-moddasida, Respublika O‘zbekiston tarkibidagi suveren demokratik Respublika ekanligi ko‘rsatilib, O‘zbekiston va Qoraqalpog‘istonning o‘zaro munosbatlarining asoslari, Qoraqalpog‘istonni O‘zbekiston tarkibidan ajralib chiqish huquqini saqlab qolganligi mustahkamlab qo‘yilgan.

Qoraqalpoq tili o‘zbek tili bilan birga davlat tili sifatida belgilangan.

Qoraqalpog‘iston Konstitutsiyasiga muvofiq quyidagilarga ko’ra O’zbekiston Respublikasidan mustaqil huquqlarga ekanligini ko’rsatib beradi:

• 
  Respublikaning qonun chiqaruvchi organi Jo‘qorg‘i Kengesini mavjudligi va uni qoraqalpoq xalqi tomonidan beovsita saylanishi;
  
• 
  Qoraqalpog‘iston Konstitutsiyasining 3-moddasida davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining tizimini uning o’zi mustaqil belgilash ko‘rsatilgan shu asosda Qoraqalpog‘iston Respublikasida eng yuqori lavozim – Qoraqalpog‘iston Jo‘qorg‘i Kenges Raisi deb belgilangan va u Jo‘qorg‘i Kenges tomonidan, uning deputatlari orasidan, yashirin ovoz berish yo‘li bilan, Jo‘qorg‘i Kenges vakolati muddatiga saylanishi;
  
• 
  Qoraqalpog‘istonning oliy ijro organi sifatida Qoraqalpog‘iston Respublikasining Vazirlar Kengashi belgilanganligi va Vazirlar Kengashi Jo‘qorg‘i Kenges tomonidan tuzilishi tartibini o‘rnatilganligi.
  
• 
  Qoraqalpog‘iston Respublikasi sud hokimiyati tizimida Konstitutsiyaviy sud bo‘lishi nazarda tutilmagan va konstitutsiyaviy nazoratni amalga oshiruvchi Konstitutsiyaviy nazorat qo‘mitasi tashkil qilingan
  
• 
  Qoraqalpog‘iston Respublikasining Prokurori va uning o‘rinbosarlari, O‘zbekiston Bosh prokurori bilan kelishilgan holda Qoraqalpog‘iston Jo‘qorg‘i Kengesi tomonidan lavozimiga tayinlanashi va vazifasini ozod qilish tartibi o‘rnatilgan.
  

Bulardan tashqari Oliy Majlis Senati Raisining bitta o‘rinbosari albatta Qoraqalpog‘iston vakili bo‘lishi kerakligi, o‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tarkibiga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar kengashi Raisini lavozimi bo‘yicha kirishi Qoraqalpog‘iston huquqiy maqomi ko‘rsatuvchi xolatidir.

Yuqoridagilarga asosan Qoraqalpog’iston Respublikasining huquqiy maqomi quyidagi belgilardan kelib chiqadi: