Babadjonov Saloxiddin Sobitdjonovich

Multimedia tushunchasi. Multimedianing afzalliklari

Multimedia, multi – kо‘p, media — muhit deb tarjima kilinadi. Multimedia, turli (matn, grafika, rasm, tovush, animatsiya, video) kо‘rinishdagi axborot bilan bog‘liq. Bunda ma’lumot turli axborot tashuvchilarida mavjud bо‘lishi mumkin (magnit va optik disklar).
Multimedia-texnologiyalarining asosiy maksadi – tovush, video, animatsiya va boshka vizual effektlar bilan ta’minlangan dasturiy maxsulotlarni yaratishdan iboratdir.
1945 yilda amerikalik olim Vanniver Bush "MEMEX" nomli xotirani tashkil kilish goyasini taklif kilgan, bu esa multimedia texnologiyalarini rivojlaninishinig g‘oyaviy sababi bо‘ldi. "MEMEX" nomli xotiraning asosiy g‘oyasi shundan iboratki, axborot belgilar, nomerlar, indekslar yoki alfavit tartibi bо‘yicha emas, balki mazmuniga qarab kidiriladi. "MEMEX" nomli xotiraning asosida gipermatn va gipermedia tizimlari yaratilgan.
Gipermatn, bu matnli ma’lumotlar bilan ishlash tizimi. Gipermedia tizimi - bu grafika, tovush, video va animatsiya bilan birgalikda ishlash tizimi deb xisoblanadi. Gipermatn va gipermedia tizimlarining birgalikdagi rivojlanishi multimedia yо‘nalishini kelib chiqishiga olib keldi.
80 – yillar oxirida amerikalik kompyuter mutaxassisi Bill Geytsning "National Art Gallery of London"- «Londonning milliy san’at galereyasi» nomli dasturiy mahsulotini birinchi bо‘lib yaratgan. Bu multimedia dasturini yaratishda turli muhitlardan – tasvir, tovush, animatsiya, gipermatn va gipermedia tizimlaridan foydalanilgan.
Multimedia texnologiyalarining asosiy afzalliklari va xususiyatlariga quyidagilar kiradi:

• 
  bitta axborot tashuvchisida katta xajmli turli ma’lumotlarni saqlash imkoniyati (
  

20 ta tomga yaqin matnlar, 2000 va undan xam kо‘p yuqori sifatli tasvirlar, 30 – 45 minutli videoyozuvlar, 7 soatga teng tovush ma’lumotlari);

• 
  ekranda tasvirni yoki uning ayrim fragmentlarini kattalashtirish imkoniyati. ("lupa» rejimi ). Tasvirni sifatini saqlab qolgan holda 20 marotabagacha kattalashtirish mumkin. Bu imkoniyatdan tarixiy xujjatlar va san’at asarlarini prezentatsiya qilganda foydalanish mumkin;
  
• 
  tasvirlarni taqqoslash va turli dasturiy vositalar yordamida ularni qayta ishlash; - matnlar yoki turli kо‘rgazmali materiallarda kerakli joylarni belgilash va ular yordamida boshqa tushuntiruvchi ma’lumotga ega bо‘lish (gipermedia va gipermatn texnologiyasi);
  
• 
  Internet global tarmog‘iga ulanish imkoniyati.
  

Multimedia vositalari apparat va dasturiy vositalarga bо‘linadi. Multimedia apparat vositalariga quyidagilar tegishli:
-audio (nutqli) va videokiritish va axborotni chiqarish qurilmalari;

• 
  yuqorisifatli tovush va video platalar;
  
• 
  videomagnitofon yoki videokameradan tasvirni о‘qiydigan va о‘sha ma’lumotlarni kompyuterga kiritadigan platalar;
  
• 
  yuqori sifatli akustik va tasvirni qayta tiklaydigan tizimlar. Bu tizimlar kuchaytirgich, tovush kolonkalari, katta hajmli video ekranlar;
  
• 
  skanerlar (chunki ular avtomatik ravishda kompyuterga terilgan matn va rasmlarni kiritish imkoniga ega);
  
• 
  yuqori sifatli printer va plotterlar;
  
• 
  proyektorlar;
  
• 
  interaktiv doskalar; 2 ta guruxga bо‘linadi:
  

-multimedia amaliy dasturlar paketlari (multimedia-ensiklopediyalari, kompyuter uyinlari, audio va video pleyerlar)-maxsuslashtirilgan dasturiy vositalar – bularga professional grafik muxarrirlar, 3D grafika muxarrirlari, tovush muxarrirlari tegishli.