Badiy matnni o'qib o'rganishning matod va usullari

Badiy matnni o'qib o'rganishning matod va usullari

• «Matn» atamasi ilmiy adabiyotlarda turlicha talqin qilinadi. O'zbek tilining izohli lug'atida matn so'zining arabchadan o'zlashganligi, eskirgan kitobiy so'z ekanligi va aynan tekst so'zi anglatgan ma'noga tengligiga ishora qilinadi.

• Badiy matn:
• Ifodalilik- ma'lum bir fikr ifodalangan bolishi
• Chegaralanganlik -mazmun va ifodadagi meyoriylikning bolishi
• Struktural butunlik belgilariga ega bolishi lozim

• Badiy matnni tilshunoslikda keng tarqalgan ikkiga ajratib tekshirish tamoyili asosida organishni ham mantiqan ham amaliy jihatdan maqsadga muvofiq boladi deb hisoblaymiz.
• Minimal matn- kichik hajmli matn
• Maksimal matn- yirik hajmdagi matn

Badiy asar tilini organishda keng tarqalgan ikki asosiy yonalishni kuzatish mumkin. Bu ikki yonalishni X. Doniyorov va S. Mirzayevlar «So'z sanati» deb nomlangan kitoblarida quyidagicha tariflaganlar: «Tildagi osish-ozgarishlarni organishni oz oldiga vazifa qilib qoyadigan aspekt lingvistik aspekt, yozuvchining umumxalq tiliga bolgan munosabati, til boyliklaridan foydalanishi, yozuvchi mahorati, stili haqida xulosa chiqaruvchi aspekt stilistik aspekt».

• Tilning muayyan tarixiy davrdagi holati, ayni holatga xos bolgan xususiyatlar:
• leksik
• fonetik
• grammatik farqlar

• Tilning hozirgi holati bilan umumiy va farqli jihatlarini ilmiy tadqiq etish maqsadida osha davrga oid adabiy-badiiy asarlarning tili organilishi mumkin. Bunda badiiy asarlar, yozma yodgorliklar tili ayni maqsaddagi tadqiqot uchun faqat material bolib xizmat qiladi.

Sharq tillaridagi mumtoz asarlarni o'qish va ularni tahlil etish orqali badiiy matnning lingvo-poetik xususiyatlari, badiiy matnni ona tiliga o'girish va talqin etishdagi o'ziga xosliklarni anglash ko'nikmalariga ega bo'lish kerak.
E'tiboringiz uchun rahmat!