Бахриддинова Н. М., Сулайманов С. С

 
3.4.Метеорологик шароитларнинг одам организмига таъсири 
Меҳнат жараёни давомида ишлаб чиқариш иншооти ичида одам маълум 
бир метеорологик шароит, ёки микроиқлим – ушбу иншоотнинг ички муҳити 
иқлим шароитлари таъсири остида фаолият олиб боради. Ишлаш соҳасининг 
ҳавоси микроиқлим кўрсаткичларининг асосий меъёрларига ҳарорат (t, °С), 
нисбий намлик (φ, %), ҳавонинг ҳаракат тезлиги (V, м/с) кабилар киритилади. 

---

53 
Шунингдеқ одам организми ҳолатига микроиқлим кўрсаткичлари сифатида 
турли хил исиган юзалардан иссиқлик нурланиши жадаллиги (I, Вт/м
2
) хам 
таъсир кўрсатиб, натижада ушбу ҳарорат таъсирида ишланаётган 
иншоотнинг ички ҳарорати ошиши кузатилади.Ҳавонинг нисбий намлиги 
маълум бир ҳароратдаги ҳавонинг таркибидаги мавжуд бўлган сув буғлари 
миқдорининг D (г/м
3
) ушбу ҳароратдаги тўйинган ҳавога нисбатини 
ифодалайди,  
%
100
:
)
/
(
0
3
0








D
D
м
г
D

. 
Агар, ишлаб чиқариш иншооти ички қисмида турли хил иссиқлик 
манбалари мавжуд бўлса, яъни уларнинг ҳарорати одам организми 
ҳароратидан юқори бўлса, у ҳолатда бу иссиқликнинг бир қисми ўз-ўзидан 
совуқроқ жисмга, яъни одам танасига ўтиши кузатилади. Маълумки, 
иссиқликнинг уч хил принцип жиҳатидан фарқланувчи тарқалиш усуллари 
мавжуд: иссиқлик ўтказувчанлиқ конвекция ва иссиқлик нурланиши. 
Иссиқлик ўтказувчанлик – бевосита бир бирига тегиб турувчи қисмлар 
бўйлаб, иссиқликнинг тартибсиз кўринишдаги микро заррачаларнинг 
(атомлар, молекулалар ёки электронлар) ҳаркатланиши (иссиқлик) тарзида 
узатилишидан иборат.
Конвекция – макроскопик ҳажмдаги газлар ёки суюқликларнинг 
ҳаракатланши ёки аралашишлари натижасида иссиқликнинг тарқалиши 
хисобланади.