Bajardi: Qadamov Doniyor
Download 252.68 Kb. Pdf ko'rish
|
2 5395402307384903725
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ideal gaz bitta molekulasi ilgarilanma harakatining o‘rtacha kinetik energiyasi;
|
,
berilgan temperaturadagi ideal gazning bosimi , Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi; •
ehtimoli eng katta bo‘lgan tezlik va o‘rtacha kvadratik tezlik ifodalari; •
•
•
•
ideal gaz , ilgarilanma harakat tezligi, Maksvell taqsimoti, Bolsmann taqsimoti.
Modda miqdori, molyar massa Avagadro qonuni • Modda miqdori – mol, 0,012 kilogram massali 12 – uglerod atomidagi strukturali elementlar soniga teng bo’lgan tizimning modda miqdoriga aytiladi. Strukturali elementlar atomlar, molekulalar, ionlar, elektronlar va boshqa zarrachalardan tashkil topganbo’lishi mumkin(XIV O’lchov va tarozlar Bosh Konferensiyasi , 1971-yil, 3-rezolyutsiya). • Avagadro qonuni - Istalgan gazning 1 moli, temperature va bosim bir xil bo’lganida bir xil hajmga ega bo’ladi. Normal atmosfera sharoitida bu hajm 22,41* ga teng bo’ladi. Har xil moddalar 1 mol hajmda bir xil miqdordagi atomlar yoki molekulalar soniga ega bo’ladilar Avogadro sonidir. •
• Izotermik jarayon(Boyl – Marriot qouni) – Berilgan massali gaz uchun, temperature o’zgarmas bo’lganda, gaz bosimining uning hajmiga ko’paytmasi o’zgarmas kattalikdir: Temperatura o’zgarmas bo’lganida , modda xususiyatini tavsiflovchi P va V kattaliklar orasidagi bog’lanishni tasvirlovchi egri chiziqlar izotermalar deyiladi. •
• Termodinamik jarayon sodir bo’ladigan qiymati ortishi bilan, izotermani tasvirlovchi giperbola yuqoriga siljiydi • Grafikda berilgan temperaturalar munosabatda
Izojarayonlar • Izobarik jarayon – (Gey – Lyussak qonuni) Berilgan massali gaz hajmi, bosim o’zgarmas bo’lganda, temperaturaga bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi. •
• Izobarik jarayonda hajm va temperature bir biriga to’g’ri proportsional bo’ladi. • Ya’ni Hajm oshishi bilan temperature ham ortadi. Izojarayonlar • Izoxorik jarayon(sharl qonuni) - Berilgan massali gaz bosimi, uning hajmi o’zgarmas bo’lganda, temperature bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi. Bu tenglamalardagi t – temperature Selsiy shkalasi bo’yicha olingan. va 0C bo’lgandagi gazning , mos ravishda bosimi va hajmidir, – koeffitsiyent quyidagiga teng bo’lib , ideal gazning kengayish
•
• Gazning bosimi o’zgarmas bo’lganda sodir bo’ladigan jarayon _ izobara jarayoni deb ataladi. Gazning hajmi o’zgarmas bo’lganda sodir bo’ladigan jarayon - izoxora jarayoni deyiladi deb ataladi. Izojarayonlar • Adiabatik jarayon – Tizim tashqaaridan issiqlik olmasa yoki unga issiqlik uzatilmasa, ya’ni Q=const bo’lsa, bu jarayon – adiabatic jarayon deb ataladi. • Berilgan massali gaz uchun quyidagi munosabat o’rinli bo’ladi. bu yerda – Puasson koeffitsiyenti deb ataladi. Bu bog’lanish egri chiziqli ad
temperaturadagi ideal gazning bosimi, Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi; • Ideal gaz holat tenglamasi: formulani Fransuz fizigi Klapeyron Boyl – Marriot va Gey-Lyussak qonunlarini umumlashtirgan holda keltirib chiqardi. • Bolsmann doimiysi – • Mendeleyev – Klapeyron tenglamasi - • Berilgan temperaturadagi ideal gaz bosimi - • Molekular - kinetik nzariyaning asosiy tenglamasi: •
katta bo‘lgan tezlik va o‘rtacha kvadratik tezlik ifodalari • Molekulyar – kinetic nazariyaning asosiy tenglamasini keltirib chiqarishda molekulalar xar xil tezlikka ega bo’ladi , deb hisoblagan edik. Ko’p marotaba to’qnashishlar natijasida , har bir molekulaning tezligi yo’nalishlari bir xil ehtimollikka ega bo’ladilar , boshqacha qilib aytganda har bir yo’nalishda bir xil miqdorda molekulalar harakatlanadi deb hisoblash mumkin. • Molekulyar – kinetic nazariyaga asosan , to’qnashishlarda molekula tezligi o’zgarishiga qaramay gazdagi massali molekulalarning o’rtacha kvadratik tezligi, T=const bo’lganda muvozanat holatda o’zgarmay qoladi va quyidagiga teng bo’ladi. •
taqsimot qonunini keltirib chaqardi. • Maksvell ehtimollik nazariyasi usulini qo’llab, f(v) funksiyani ideal gaz molekulalarining tezligi bo’yicha taqsimot qonunini keltirib chaqardi. • Ideal gaz molekulalarining tezlik bo’yicha taqsimot funksiyasi maksimal qiymatga ega bo’lgan tezlik, extimolligi eng katta bo’lgan tezlikni belgilaydi.. Ideal gaz bitta molekulasi ilgarilanma harakatining o‘rtacha kinetik energiyasi; • Termodinamik temperature ideal gaz molekulasi ilgarilanma harakat o’rtacha kinetic energiyasining o’lchovidir. • Ideal gaz bitta molekulasi ilgarilanma harakatining o’rtacha kinetic energiyasi : • Yuqoridagi formula bitta molekulaning kinetik energiyasining molekulyar kinetic ta’rifini ifodalaydi •
Potensial kuchlar ta’sirida gaz molekulalarining taqsimoti. • Gravitatsiyaviy tortishish va ikkinchi tarafdan molekulalarning issiqlik harakati gazning qandaydir statsionar holatga, ya’ni bosimning balandlik bo’yicha kamayishiga olib keladi. • Yuqotidagi formula tashqi maydondagi Boltsman taqsimoti deb ataladi. Xulosa: • Molekola molyar massasi uglerod massasining 1/12 qismiga nisbatan olingandir.1 mol Modda normal bosim va sharoitda bir xil hajmni egallaydi. • Boltsman taqsimotini gazning gravitatsion maydonlar ta’sirida gazning ma’lum darajada kamayishi bilan tushuntirish mumkin • Izotermik jarayon – temperature o’zgarmas bo’lganda yuz beradigan jarayondir. • Izobarik jarayon - bosim o’zgarmas bo’lganda yuz beradigan jarayondir
• Izoxorik jarayon – hajm o’zgarmas bo’lgan holatda yuz beradigan jarayondir • Adiabatik jarayon – tashqi Sistema bilan issiqlik almashmasdan yuz beradigan jarayonga aytiladi. |
