Bajardi: Tilaymurodov Sherzod

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI

TT va KT FAKULTETI
TT - 11 – 20 (S) - GURUH TALABASINING OPERATSION TIZIMLAR FANIDAN

4-Mustaqil ish

Bajardi: Tilaymurodov Sherzod

Mavzu: Zamonaviy operatsion tizimlar ilovalari. Operatsion tizimlarda virtual xotira tushunchasi. Operatsion tizimlar xavfsizlik
kategoriyalari. Operatsion tizimlarda hisoblash jarayoni. “Tupiklar” muammosi va ular bilan kurashish usullari. Multidasturlash. Ajratilgan vaqt tizimlarida ko‘p foydalanuvchi rejimi REJA:

1. 
   Zamonzviy operatsion tizimlar ilovalari
   
2. 
   Operatsion tizimlarda virtual xotira tushunchasi
   
3. 
   Operatsion tizimlarda hisoblash jarayoni. “Tupiklar” muammosi va ular bilan kurashish usullari
   
4. 
   Multidasturlash. Ajratilgan vaqt tizimlarida ko‘p foydalanuvchi rejimi
   

Zamonzviy operatsion tizimlar ilovalari
Operatsion tizimlarning asosiy vazifalari. Operatsion tizimlarning asosiy vazifalari – foydalanuvchining EXM bilan muloqatini soddalashtirishdir. Bundan tashqari, OS ning muxim vazifasi- tizimli programma taminotining elementlari bo`lgan translyator, yuklagichlar va monitorlar uchun qulay interfes yaratishdir. Tizimli programma taminoti (TPT) apparat vositalari ustiga qurilgan usqurtma bo`lib, u foydalanuvchini mashina bilan ishlashini o`ng`ay qiladi. EXM samaradorligini oshirish uchun OS EHM ning resurslarini boshqarishdek murakkab jarayonlarni amalga oshiradi.
OSning asosiy vazifasi quyidagi sxemada keltirilgan:

OS bilan foydalanuvchi o`rtasidan muloqat malum bir boshqaruv tilida amalga oshiriladi (RUN P). OS ning foydalanuvchi uchun qulaylik nuqtai-nazaridan ko`p ishlatiladigan xizmatlar uchun standart servis programmalariga ega. Masalan, READ (F) bunda mashina darajasida o`qish-yozishni amalga oshirishni OS o`z zimmasiga oladi. Bunday xizmatchi programmalar yechimdan masalalarning operatsion qamrovining bir qismi sifatida qaralishi mumkin. Garchi OS faqat programma taminoti ko`rinishi amalga oshirilgan deb xisoblansa ham, amallarning malum birlari mikro-programmalar to`plami ko`rinishida programma –apparat vositalari orqali amalga oshirilgan .
OS turlari. OSlar foydalanuvchiga ko`rsatilgan interfeys turlari bo`yicha sinflarga ajratiladi. Lekin bu ajratish (qatiy) emas va sinflar o`zaro kesishishi mumkin. quyida malum bir shartlar (kriteriyalar) bo`yicha operatsion tizimlari sinflarga ajratish keltirilgan.

	Kriteriya	1-sinf	2-sinf
1	Muloqat turi bo`yicha	Paketli qayta ishlash tizimi	Diologli tizim
2	Foydalanuvchila r soni bo`yicha	Bir programmali tizim	Multiprogrammalik tizim Multiprotsessorlik tizim

Bir programmali tizimlarda faqat bita foydalanuvchi ishlashi mumkin. Bu hol resurslar cheklanganligidan kelib chiqadi.
Multiprogramma tizimida bir vaqtda bir necha foydalanuvchi masalalari yechilishi mumkin. Masalalar bir-biriga xalaqit bermasligi uchun o`zining operatsion qobig`ini yaratadi. Multiprotsessorli tizimlarda bittidan ortiq protsessor ishlatiladi. Paketli qayta ishlash tizimlarida topshiriq malumot (berilganlar) tashuvchilarida yozilgan (disklarda) boshqaruv operatorlari ketma-ketligi sifatida keladi va disklarni almashtirish kabi ishlardan tashqari, prgrammani o`qish va bojarish OS o`z zimmasiga oladi. Dialog yoki interaktiv rejimda foydalanuvchilarning murojat vaqti taqsimoti tizimlari orqali taminlanadi. OSda foydalanuvchi tomonidan berilgan har bir buyruq, u kiritilgan zaxoti bajariladi. Tashqi qurilmalardan kelayotgan signallarni qayta ishlash va tezda javob berish uchun real vaqt tizimlaridan foydalaniladi.