Baliqchilik asoslari

Chuqurligi 1 metrli hovuzlarga mineral o‘g‘itlarni qo‘llash me’yorlari
Ammiakli selitra
55—60 kg/ga
Oddiy superfosfat
70 kg/ga
Granulalangan superfosfat
60 kg/ga
Ikki hissali superfosfat
25 kg/ga
36-rasm. Hovuzni o‘g‘itlash.

---

112
O‘g‘itlar suv yuzasiga solinadi. Uni erigan ko‘rinishda kiritish
samaraliroqdir. Kichik hovuzlarda ularni qirg‘oqdan yoki ki-
ritayotgan suv oqimlari bilan kiritish mumkin. Katta hovuzlarga
o‘g‘itlar qayiq yoki katamaranlar yordamida solinadi. Quyidagi
hollarda o‘g‘itlash maqsadga muvofiq emas:
— hosildorlik tabiiy oziqa bazasiga bog‘liq bo‘lmasa (intensiv
baliq o‘stirish tizimlarida);
— hovuzda suv almashishi yuqori bo‘lganda;
— hovuzni suv o‘simliklari qoplagan bo‘lsa;
— suv juda loyqa bo‘lganda;
— plankton organizmlar qilinligi yuqori bo‘lganda.
O‘g‘itlardan sifatli foydalanib suv havzalarini o‘g‘itlash fi-
toplankton va zooplanktonlarning o‘sishini ta’minlashda muhim
rol o‘ynaydi. Eng kam miqdordagi o‘g‘it sarflab suvning gulla-
shiga erishish uchun quyidagilarni tavsiya etamiz:
1. Suv va uning yuza qatlami neytral yoki biroz ishqorli bo‘lsa,
zaruriyat tug‘ilganda uni ohaklash.
2. Suv tubidagi loyqa (balchiq) yaxshi holatda bo‘lishi zarur,
ya’ni loyqaning qalinligi unchalik yuqori bo‘lmasligi, tarkibida
37-rasm. Hovuzga suv quyish va o‘g‘itlash.

---

113
ko‘p miqdorda detrit va kam miqdorda kletchatka bo‘lishi ke-
rak, aks holda kletchatkaning parchalanishi, chirishi uchun uzoq
muddat talab etiladi.
3. Planktonlarga boy o‘g‘itlangan suvlarni hovuzlardan oqib
ketmasligi uchun suv havzalarida suv almashishni kamaytirish kerak.
4. Hovuzlarda o‘tlarning o‘sib ketishiga yo‘l qo‘ymaslik, suv
yuzasini o‘t qoplashi 30 % dan oshmasligi kerak.
5. Har bir suv havzalarini alohida individual ravishda o‘g‘it-
lash kerak, masalan, quyidagi suv havzalarida o‘g‘itlarni ko‘proq
ishlatish mumkin:
— loyqaga boy shakllanmagan yangi hovuzlarda;
— foydalanilayotgan suv manbalarida oziqaviy moddalar
kamroq bo‘lsa;
— agarda suv tubidagi loyqa tarkibida qum ko‘p bo‘lsa.
Quyidagi holatlarda o‘g‘itlarni ishlatmaslik kerak:
— agarda suv havzalarida baliqlarni o‘stirish va baliq mah-
sulotlarini yetishtirish suv havzalaridagi tabiiy oziqa bazasiga (in-
tensiv ravishda o‘stirish sistemasida) bog‘liq bo‘lmasa;
— agarda suv havzasida suv almashuvi yuqori bo‘lsa;
— agarda hovuzlarda oliy tabaqali o‘simliklar haddan ziyod
o‘sgan bo‘lsa;
— agarda suv juda ham loyqa bo‘lsa, unda ko‘p miqdorda ara-
lashmalar mavjud;
— agarda planktonlar zichligi yuqori bo‘lsa.
Hovuzlarni ohaklash — baliq kasalliklarining oldini olish (pro-
filaktika), suvni kalsiyga boyitish melioratsiya maqsadida o‘tka-
ziladigan majmuaviy biotexnik usuldir.
Hovuzda parchalanish uchun ko‘p erigan kislorod miqdorini
talab qiladigan, gidrokimyoviy tartibotga salbiy ta’sir etadigan
organik birikmalar katta miqdorda to‘planib qoladi. Hovuzlar
gidrokimyoviy holatini yaxshilash hamda organik moddalarning
tez parchalanishi uchun ohakdan foydalaniladi.
Ohak:
— suv qatlamidagi katta miqdordagi muallaq organik mod-
dalarni cho‘ktiradi (suvni tindiradi), mikroorganizmlar rivoj-

---

114
lanishi hamda organik moddalarning mineralga aylanish jarayoni
tezlashishi uchun muvofiq sharoit yaratadi;
— suvda erigan kislorodning ko‘payishi hisobiga hovuzdagi gaz
rejimini yaxshilaydi;
— hovuz tubida yig‘ilib qolgan organik birikmalarni qisman
konservatsiyalaydi va keyinchalik ular asta-sekin minerallashadi.
Mineralga aylanish natijasida suvda azot, fosfor va boshqa shu
kabi biogenlar miqdori ko‘payadi.
Ohaklash uchun so‘ndirilmagan ohak CaO, so‘ndirilgan ohak
Ca (OH)
2
hamda tuyilgan ohaktosh CaCO qo‘llaniladi. So‘n-
dirilmagan ohakka nisbatan so‘ndirilgan ohakning neytrallash
qobiliyati 1,3 marta, ohaktoshda esa 1,8 marta kamligi tufayli ularni
kiritish miqdori ham tegishli ravishda ko‘proq bo‘ladi. Ohak
kiritishning umumiy me’yori — 1—2 s/ga.
Ohak bahorda hovuzning quruq tubiga solinadi. Bahorda ohak
azot fosforli o‘g‘itlar solinishidan 2—3 sutka oldin har 15 kunda
kiritiladi. Yozda ohak har 7—10 kunda solinib turiladi.
Baliqlarning ommaviy kasallanishida har 2—3 sutkada 1—3 s/ga
hisobidan 5—10 kun mobaynida faqat so‘ndirilmagan ohak solinadi.
Har xil kategoriyali xo‘jalik hovuzlarining tavsifi 5-jadvalda
berilgan.