Bank auditi
Ayiraboshlash shaxobchalarini audit qilish tartibi
Download 351.87 Kb.
|
Bank auditi-fayllar.org
|
2. Ayiraboshlash shaxobchalarini audit qilish tartibi
Ayirboshlash punktida milliy va xorijiy valyuta, valyutaga doir to‘lov hujjatlari, qat’iy hisobda turadigan blankalar va boshqa boyliklar borligini bevosita auditorning o‘zi ayirboshlash punkti xodimlari ishtirokida, 2 - bobida ko‘zda tutilgan chiqadi. Naqd pul va muassasasiga tegishli navbatdagi hisobot jo‘natilganidan keyin amalga oshirilgan operatsiyalar bo‘yicha summalarni hisobga olgan holda qiyoslanadi. Ayirboshlash punktlarida naqd boyliklarni tekshirish bilan bir qatorda quyidagilar aniqdanadi: a) Ayirboshlash punktini tashkil etish to‘g‘risida tegishli hujjatlar (bank boshqarmasining ayirboshlash punkti amalga oshirishi mumkin bo‘lgan operatsiyalar, ayirboshlash punktata rahbarlik va uning faoliyatini nazorat qilish zimmasiga yuklatilgan mansabdor shaxslar ro‘yhati ilova qilingan buyrug‘i) borligi, bitta xodim ishlaydigan ayirboshlash punktlarida esa u amalga oshirishi ruxsat etilgan valyuta operatsiyalari to‘g‘ri bajarilayotgani; b) Naqd chet el valyutasi va to‘lov hujjatlarini sotib olish hamda ishlatilmagan sumlarni chet el valyutasiga qayta ayirboshlash operatsiyalarini amalga oshirishning belgilangan qoidalariga rioya etilishi. Tekshiruv o‘tkazilgan kunda harid qilingan valyuta va to‘lov hujjatlari o‘z vaqtida va to‘liq qayd etilgani. Mavjud pul chet el valyutasi va boshqa boyliklar audit uchun to‘liq, taqdim etilganini aniqlash maqsadida ular ayirboshlash punktlarining ombor (javon)lari va xodimlarning stoli galadonlarida qolib ketmaganini tekshirish zarur; v) ayirboshlash punktlari muxofazalashning texnik vositalari va telefon bilan jixozlangani, pul omborlari bilan ta’minlangani, har bir kassirda plombir va bankning to‘rtburchak muxri borligi, ularni saqlash qoidalariga rioya qilinishi; g) ayirboshlash punktlari milliy valyuta va chet el valyutasi, yo‘l cheklari, qat’iy hisobda turadigan blankalar (377-shakldagi ma’lumotnomalar va 0402004- shakldagi kvitansiya daftarlari, valyutani chetga olib chiqish uchun beriladigan ruxsatnomalarning blankalari) bilan o‘z vaqtida va zarur miqdorda taminlanishi; d) boyliklar va hujjatlar ayirboshlash punktlariga etkazib berilishi qoidalariga rioya qilinishi, ular ayirboshlash punktlaridan bank muassasalariga o‘z vaqtida va to‘liq olib ketilishi. Boyliklar yo‘lda saqlanishining ahvoli; e) boyliklar va qat’iy hisobda turadigan blankalar (shu jumladan, kassirlar vaqtincha bo‘lmagan paytda), shanba va yakshanba kunlari operatsiya o‘tkazish uchun olingan milliy valyuta va chet el valyutasidagi bo‘nak saqlanishi qoidalariga rioya etilishi; j) ayirboshlash punktining yakunlangan ish kuni to‘g‘risidagi hisoboti berilishi muddatiga va boyliklar KOLDIRI bank muassasasiga yoki inkassatorlarga topshirilishi qoidalariga rioya qilinishi. hisobot tuzilishi to‘g‘riligi va uni asoslovchi hujjatlar borligi, hisobotda ko‘rsatilgan operatsiyalar bank muassasasi balansida to‘liq va o‘z vaqtida aks ettirilishi; z) ayirboshlash punktlarida pul summalari ortiqcha va kam chiqishi, buning sabablari, shunday dollar yuzasidan ko‘riladigan chora-tadbirlar; i) ayirboshlash punktlarini muntazam suratda to‘satdan audit qilib turish va audit natijalarini ko‘rib chiqish. Ayirboshlash punktlarini audit qilish natijalari bo‘yicha dalolatnoma tuziladi. Unda milliy valyuta, chet el valyutasi va to‘lov hujjatlari, shuningdek, qat’iy hisobda turadigan blankalar borligi hamda ular bank muassasasining buxgalteriya hisobi ma’lumotlariga mos kelishi, ayirboshlash punktlari muxofazalashning texnik vositalari bilan qay darajada jixozlangani, fuqarolarga valyuta xizmati ko‘rsatish operatsiyalarini amalga oshirish qoidalariga rioya k;ilinishi va auditorning ixtiyoriga ko‘ra boshqa masalalar ko‘rsatib o‘tiladi. Toshkent shahar Bosh boshqarmasida chet el valyutasidagi bank operatsiyalarini audit qilish jarayonida eksport-import shartnomalarini to‘g‘ri ro‘yhatga olish va uni bajarilishi qonuniyligi, eksport shaotnomalari bo‘yicha mablag‘larning o‘z vaqtida kelib tushishi, kelib tushgan chet el valyutalari bo‘yicha majburiy to‘lovlarni belgilangan tartibda amalga oshirilishi tekщiriladi. Bundan tashqari, chet el oshirishni bank ichida nazorat qilish to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilgani, hamda valyuta operatsiyalari keyin tekshirilishining ahvoli; k) valyuta operatsiyalari bo‘yicha hisob-kitob-pul hujjatlari rasmiylashtirilishi va saqlanishi qoidalariga rioya etilishi; l) valyuta operatsiyalari bo‘yicha daromad va xarajatlarning hisoblanishi va hisobning to‘g‘ri olib borilishi. Bosh boshqarmalarni audit qilish jarayonida rezident va norezidentlarga valyuta xizmati ko‘rsatish bo‘yicha ayirboshlash punktlarining ishi ham audit qilinadi. Tekshiruv ayirboshlash punktlari va karashli bo‘lgan bank muassasasi xodimlari uchun ham, ayirboshlash punktlari xodimlari uchun ham ko‘tilmagan bo‘lishi kerak. Ayirboshlash punktida milliy va xorijiy valyuta, valyutaga doir to‘lov hujjatlari, qat’iy hisobda turadigan blankalar va boshqa boyliklar borligini bevosita auditorning o‘zi ayirboshlash punkti xodimlari ishtirokida, 2 - bobida ko‘zda tutilgan chiqadi. Naqd pul va muassasasiga tegishli navbatdagi hisobot jo‘natilganidan keyin amalga oshirilgan operatsiyalar bo‘yicha suxmalarni hisobga olgan holda qiyoslanadi. Ayirboshlash punktlarida naqd boyliklarni tekshirish bilan bir qatorda quyidagilar aniqlanadi: a) Ayirboshlash punktini tashkil etish to‘g‘risida tegishli hujjatlar (bank boshqarmasining ayirboshlash punkti amalga oshirishi mumkin bo‘lgan operatsiyalar, ayirboshlash punktata rahbarlik va uning faoliyatini nazorat qilish zimmasiga yuklatilgan mansabdor shaxslar ro‘yhati ilova qilingan buyrug‘i) borligi, bitta xodim ishlaydigan ayirboshlash punktlarida esa u amalga oshirishi ruxsat etilgan valyuta operatsiyalari to‘g‘ri bajarilayotgani; b) Naqd chet el valyutasi va to‘lov hujjatlarini sotib olish hamda ishlatilmagan sumlarni chet el valyutasiga qayta ayirboshlash operatsiyalarini amalga oshirishning belgilangan qoidalariga rioya etilishi. Tekshiruv o‘tkazilgan kunda harid qilingan valyuta va to‘lov hujjatlari o‘z vaqtida va to‘liq qayd etilgani. Mavjud pul chet el valyutasi va boshqa boyliklar audit uchun to‘liq taqdim etilganini aniqlash maqsadida ular ayirboshlash punktlarining ombor (javon)lari va xodimlarning stoli g‘aladonlarida qolib ketmaganini tekshirish zarur; v) Ayirboshlash punktlari muxofazalashning texnik vositalari va telefon bilan jixozlangani, pul omborlari bilan ta’minlangani, har bir kassirda plombir va bankning to‘rtburchak muxri borligi, ularni saqlash qoidalariga rioya qilinishi; g) Ayirboshlash punktlari milliy valyuta va chet el valyutasi, yo‘l cheklari, qat’iy hisobda turadigan blankalar (377-shakldagi ma’lumotnomalar va 0402004- shakldagi kvitansiya daftarlari, valyutani chetga olib chiqish uchun beriladigan ruxsatnomalarning blankalari) bilan o‘z vaqtida va zarur miqdorda taminlanishi; d) Boyliklar va hujjatlar ayirboshlash punktlariga etkazib berilishi qoidalariga rioya qilinishi, ular ayirboshlash punktlaridan bank muassasalariga o‘z vaqtida va to‘liq olib ketilishi. Boyliklar yo‘lda saqlanishining ahvoli; e) Boyliklar va qat’iy hisobda turadigan blankalar (shu jumladan, kassirlar vaqtincha bo‘lmagan paytda), shanba va yakshanba kunlari operatsiya o‘tkazish uchun olingan milliy valyuta va chet el valyutasidagi bo‘nak saqlanishi qoidalariga rioya etilishi; j) Ayirboshlash punktining yakunlangan ish kuni to‘g‘risidagi hisoboti berilishi muddatiga va boyliklar qoldig‘i bank muassasasiga yoki inkassatorlarga topshirilishi qoidalariga rioya qilinishi. hisobot tuzilishi to‘g‘riligi va uni asoslovchi hujjatlar borligi, hisobotda ko‘rsatilgan operatsiyalar bank muassasasi balansida to‘liq va o‘z vaqtida aks ettirilishi; z) Ayirboshlash punktlarida pul summalari ortiqcha va kam chiqishi, buning sabablari, shunday dollar yuzasidan ko‘riladigan chora-tadbirlar; i) Ayirboshlash punktlarini muntazam suratda tusatdan audit qilib turish va audit natijalarini ko‘rib chiqish. Ayirboshlash punktlarini audit qilish natijalari bo‘yicha dalolatnoma tuziladi. Unda milliy valyuta, chet el valyutasi va to‘lov hujjatlari, shuningdek, qat’iy hisobda turadigan blankalar borligi hamda ular bank muassasasining buxgalteriya hisobi ma’lumotlariga mos kelishi, ayirboshlash punktlari muxofazalashning texnik vositalari bilan kay darajada jixozlangani, fuqarolarga valyuta xizmati ko‘rsatish operatsiyalarini amalga oshirish qoidalariga rioya qilinishi va auditorning ixtiyoriga ko‘ra boshqa masalalar ko‘rsatib o‘tiladi. Toshkent shahar Bosh boshqarmasida chet el valyutasidagi bank operatsiyalarini audit qilish jarayonida eksport-import shartnomalarini to‘g‘ri ro‘yhatga olish va uni bajarilishi qonuniyligi, eksport shartnomalari bo‘yicha mablag‘larning o‘z vaqtida kelib tushishi, kelib tushgan chet el valyutalari bo‘yicha majburiy to‘lovlarni belgilangan tartibda amalga oshirilishi tekщiriladi. Bundan tashqari, chet el valyutasidagi bank operatsiyalarini audit qilishda xodimlarning chet ellarga xizmat safari borish uchun olingan hisobotdagi chet el valyutalarining to‘g‘ri berilganligi va topshirilgan bo‘nak hisobotlarining rasmiylashtirilishi, hisobotning to‘g‘ri topshirilganligiga e’tibor qaratilishi lozim. Valyuta hisob operatsiyalari buyicha tekshirish. Valyuta hisob operatsiyalarini tekshirishda quyidagilarga e’tibor beriladi: •valyuta hisob raqamlarining to‘g‘ri ochilganlngi: •chet el valyutasida amalga oshirilgan operatsiyalarning o‘z vaqtida va to‘g‘ri bajarilganligiga: •chet el valyutasidagi yuridik va jismoniy shaxslarning hisob varaqlari bo‘yicha buxgalteriya hisobining to‘g‘ri olib borilishi: •eksport va import shartnomalarining hisobga olinish ahvoli va ular bo‘yicha yig‘ma jildlarning yuritilishi ahvoli: •eksport va import operatsiyalari bo‘yicha dsbitor va kreditor qarzlarning paydo bo‘lish sabablari va ular bo‘yicha ko‘rilgan choralar: •chet el valyutasida amalga oshirilgan operatsiyalarning o‘z vaqtida va to‘g‘ri bajarilishi: •valyuta hisobvarag‘idagi valyuta mablag‘larining o‘z vaqtida va to‘g‘ri qayta baholanishi: •valyuta ayirboshlash shaxobchasining texnik jihozlanishi va u erda ish yuritish ahvoli Adliya vazirligidan 2000 yil 12 avgustda 958-son bilan ro‘yxatga olingan Markaziy bankning «Ayirboshlash shaxobchalari to‘grisida»gi 473-tartib asosida tekshiriladi. Bulardan tashqari valyuta amaliyotlarini tekshirishda «Western Union» pul o‘tkazmalarini o‘tkazish tartibi bo‘yicha ularnining to‘g‘ri qabul qilib o‘tkazilishi va berilishi tartibi ham tekshirib ko‘riladi.
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar 1. Chet el valyutasidagi operatsiyalarni auditdan o’tkazish tartibi. 2. Naqd chet valyutasidagi operatsiyalar qanday audit qilinadi? 3. Inkasso operatsiyalarini audit qilish. 4. Banklarning vakillik hisob varaqlarini audit qilish tartibi. Download 351.87 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|