Bank auditi

10-mavzu. Auditorlik risklari va auditorlik xulosalalari 
 
Reja: 
1.  Auditorlik faoliyati bilan bog’liq risklar 
2.  Auditorlik xulosalari va ularning turlari 
 
1.  Auditorlik faoliyati bilan bog’liq risklar 
 
Audit va moliyaga oid ayrim manbalarda «risk» atamasi turlicha tarjima qilib 
qo’llanilmoqda («tavakkalchilik», «xatarlilik», «xavf- xatar», «tahlika», «g’ov» va 
h.  k.  ).  Auditorlik  faoliyatiga  nisbatan  bunday  tarjimalar  «risk»  atamasining  asl 
mohiyatini  to’liq  ochib  bermaydi.  Bu  borada  biz  professor  T.  S.  Malikov  fikriga 
qo’shilamiz (31. 5-bet). Umuman murakkab ilmiy atamalarni ularning mohiyatini 
ifodalamaydigan  tarjimalar  bilan  almashtirmasdan,  birinchi  marta  qo’llanilganida 
izohlagan holda, keyinchalik aslini qo’llash maqsadga muvofiq.  
№9 - «Muhimlik va auditorlik riski» nomli AFMS ga muvofiq: Auditorlik riski 
–  bu  auditorlik  tekshiruvi  natijalari  bo’yicha  auditorlar  tomonidan  sub’ektiv 
aniqlanadigan,  moliyaviy  hisobotda,  uning  ishonchliligi  tasdiqlanganidan  so’ng 
xatolar  mavjudligini  tan  olish  yoki  moliyaviy  hisobotda  bunday  kamchiliklar 
haqiqatan  ham  yo’q  bo’lgan-da,  unda  kamchiliklar  mavjud  deb  tan  olinish 
ehtimolidir.  
Faraz  qilaylik,  agar  auditor  salbiy  xulosa  bersa  yoki  xulosa  berishdan  voz 
kechsa  o’zini  xavf-xatar  ostiga  qo’ymas-ligi  mumkin.  Ammo  bu  noto’g’ri  fikr, 
chunonchi,  auditor  uchun  bu  holda  mijozlarini  yo’qotish  xavfi  vujudga  keladi. 
Bundan tashqari, auditor har qanday, hatto, mijoz-tijorat bank moliyaviy hisobotini 
to’liq  tasdiqlaydigan  xulosa  berganida  ham,  u  shartnoma  majburiyatlari  bilan 
bog’liq  xavf-xatarni  o’z  zimmasiga  oladi.  Auditorlik  faoliyatida  uchraydigan 
bunday  xavf-xatarlar  yigindisini  keyinchalik  auditorlik  risklarning  maqbul 
to’plami deb atash mumkin.  
Ma’lumki, har qanday malakali va puxta o’tkazilgan auditorlik tekshiruvi ham 
auditorlik riskini to’liq bartaraf eta olmaydi. Shuning uchun auditorlik amaliyotida 
uning  (  auditorlik  riskining)  maqbul  chegarasi  5%  deb  qabul  qilingan.  Ya’ni, 
auditorlik  tashkiloti  tomonidan  berilgan  yuzta  auditorlik  xulosasidan  beshtasi 
munozarali  masalalar  bo’yicha  noto’g’ri  xulosalar  bo’lishi  mumkin.  Bunday  risk 
ya’ni,  5%  miqdorda  noto’g’ri  xulosa  berish  ehtimoli  auditorlik  tashkiloti  uchun 
muhim hisoblanmaydi va uning raqobatbardoshligini pasaytirmaydi. Aksincha, bu 
ko’rsatkich  (5%)ni  yanada  pasaytirishga  urinish  behuda  kuch  va  mablag’ 
sarflashga olib keladi hamda raqobatbardoshlikka salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.  
Umuman  auditorlik  riskining  maqbul  to’plamiga  quyidagi  shart-sharoitlar 
asosiy ta’sirini ko’rsatadi.