Bank tizimi. Markaziy va tijorat banklar hamda ularning vazifalari

Ixtisoslashgan tijorat banklar – iqtisodiyotning turli sohalarida tijorat tamoyillarida kredit-pul operatsiyalarining muayyan turlarini amalga oshiradi.
Xalq banki – mamlakatda omonat ishlarini tashkil etishni, naqd pulsiz hisob-kitob qilishni va aholi uchun kassa vazifasini amalga oshirishni, aholiga shaxsiy ehtiyojlarga kredit berishni va shu kabi operatsiyalarni ta‘minlaydi.
Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki eksport-import operatsiyalarini bevosita amalga oshiruvchi korxona va muassasalarga kredit beradi, qo’shma korxonalarga kredit berishda qatnashadi.
Investitsion banklar –maxsus kredit muassasalari bo’lib, obligatsiya hamda qarz majburiyatlari boshqa turlarini chiqarish yo’li bilan uzoq muddatli ssuda kapitalini jalb qiladi va ularni mijozlar (asosan davlat va tadbirkorlar)ga taqdim qiladi.
Ipoteka banklar – bu ko’chmas mulk (er va inshoot) hisobiga uzoq muddatli ssuda berishga ixtisoslashgan kredit muassasalaridir, uning resurslari o’zlarining ipoteka obligatsiyalari hisobiga shakllanadi.
Bugungi kunda respublika hududida mulkchilikning turli shaklidagi 30dan ziyod tijorat ixtisoslashgan banklar va ularning 3,7 mingdan ko’proq filiallari faoliyat qilib turadi. Prezidentimiz “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari” nomli asarlarida bank ishini yanada takomillashtirish, aholi va xo’jalik yurituvchi sub‘ektlarning bush mablag’larini tijorat banklari depozitlariga jalb qilishni rag’batlantirish ishlari ham 2009 yilda ustuvor vazifa bo’lib qolishini ko’rsatib o’tdilar: “Hech kimga sir emaski, bugun keng ko’lamda tarqalib borayotgan jahon moliyaviy inqirozining asosiy sabablaridan biri – bu banklar likvidligi, ya‘ni to’lov qobiliyatining zaifligi bilan bog’liq, muammoning keskinlashuvi, kredit bozoridagi tanglik, sodda qilib aytganda, pul mablag’larining yetishmasligi bilan izohlanadi”1
O’zbekiston Respublikasida tijorat banklari faoliyatining
asosiy ko’rsatkichlari