Bank xizmatlari bozorining iqtisodiy-ijtimoiy ko’rsatkichlari tahlili Reja. Kirish. Asosiy qism

Ҳудудлар кесимида молиявий хизматлар
(2022 йил январь-декабрь) 1-jadval

Ҳудудлар	Хизматлар ҳажми, млрд. сўмда	Улуши, % да	Ўсиш суръати, % да
Ўзбекистон Респ.	80 431,0	100,0	129,3
Қорақалпоғистон Респ.	2 228,7	2,8	129,0
Андижон	3 593,0	4,5	118,9
Бухоро	3 119,8	3,9	146,2
Жиззах	2 111,5	2,6	134,6
Қашқадарё	2 676,6	3,3	126,3
Навоий	1 939,3	2,4	118,7
Наманган	2 472,5	3,1	126,6
Самарқанд	3 585,6	4,4	134,1
Сурхондарё	2 650,2	3,3	126,6
Сирдарё	1 598,0	2,0	115,8
Тошкент	3 473,6	4,3	128,6
Фарғона	4 738,8	5,9	150,5
Хоразм	2 176,5	2,7	127,4
Тошкент шаҳри	44 066,9	54,8	128,2

5 .Bank xizmatlari bozorini rivojlantirish yo’llari.
“O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 19 sentabrdagi “Milliy to‘lov tizimini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ–3945-sonli qaroriga asosan Milliy banklararo protsessing markazi 2018 yilning IV-choragida tashkil etildi va “Humo” to‘lov tizimi 2019 yilning I-choragidan boshlab ishga tushirildi.
Mazkur chakana to‘lov tizimining ishga tushirilishi bank kartalariga asoslangan chakana to‘lov xizmatlarini ko‘rsatish sohasida raqobat muhitining shakllanishiga, iqtisodiyotda naqd pulsiz hisob-kitoblar ko‘lamining sezilarli darajada oshishiga hamda bank kartalariga asoslangan chakana to‘lov tizimlari faoliyati bilan bog‘liq xatarlarning kamayishiga xizmat qiladi.
2019 yil davomida xo‘jalik sub’yektlarining to‘lovlarini tunu kun (24/7) rejimida o‘tkazilishiga shart-sharoit yaratish maqsadida 2019 yil davomida Markaziy bank huzurida xalqaro talablarga mos keladigan Ma’lumotlarni qayta ishlash markazini yaratish bo‘yicha keng qamrovli tayyorgarlik ishlari olib borildi. To‘lovlarning 24/7 rejimida o‘tkazilishini ta’minlovchi yangi Tezkor to‘lovlar tizimini joriy qilish yuzasidan pilot loyihasini amalga oshirish ishlari boshlandi.
Mazkur Tezkor to‘lovlar tizimi 2020 yilning I-choragida ishga tushirilgan bo‘lib, unga barcha tijorat banklarining ulanishi ta’minlandi. Buning natijasida masofadan xizmat ko‘rsatish tizimlaridan foydalanuvchi korxona va tashkilotlar ham xuddi aholi kabi o‘z to‘lovlarini tunu kun real vaqt rejimida, ya’ni tijorat banklari filial va shaxobchalari ish vaqtidan tashqari va dam olish kunlari ham amalga oshirish imkoniyatiga ega bo‘ldi.
To‘lov tizimini rivojlantirish bo‘yicha chora-tadbirlar bilan bir qatorda, uning me’yoriy-huquqiy bazasini takomillashtirishga ham alohida e’tibor qaratildi. Bu borada xorijiy davlatlarning ilg‘or tajribasini, xalqaro me’yor va qoidalarni chuqur o‘rganish asosida O‘zbekiston Respublikasining “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi Qonuni ishlab chiqildi va 2019 yil 1 noyabrda tasdiqlandi.
Ushbu Qonun to‘lovlar va to‘lov tizimlari sohasida yagona axborot va huquqiy muhitni yaratish, Markaziy bank tomonidan to‘lov xizmatlari bozorini, to‘lov tizimlarining faoliyat yuritishini, to‘lov tizimlari operatorlari va to‘lov xizmatlarini ko‘rsatuvchilarning faoliyatini samarali tartibga solish, to‘lov xizmatlarining ommabopligi va shaffofligini oshirish, shuningdek, elektron pullar sohasidagi munosabatlarni va elektron pullar tizimi ishtirokchilari faoliyatini tartibga solish borasida me’yoriy-huquqiy baza bo‘lib xizmat qiladi.”⁵
Ozbekiston Respublikasida bank xizmatlari sohasini rivjlantirishuchu bir qancha chora –tadbirlar amalga oshirilmoqda.Misol uchu raqamli bank tushunchasini olishimiz mumkun.Raqamli bank-bu innovatsion fan texnologiyalaridan foydalanib bank xizmatlarini masofaviy tarzda ko’rsatuvchi bank hisoblanadi Mamlakatimizda ham raqamli banklar soni asta-sekin ortib bormoqda. O’zbekistonda ilk bor “ANOR BANK” AJ 2020-yil sentyabr oyidan raqamli bank sifatida birinchi onlayn xizmatlarini ishga tushirgan hamda hozirgi kunda bir qator zamonaviy bank xizmatlarini ko’rsatib kelmoqda.