Bariy nitratning olinishi va xossalari

II. METODIK QISM

II.1.Bariy nitratining labaratoriya sharoitida olinishi

Bariy nitratini ishlab chiqarish juda oddiy va uni laboratoriya sharoitida amalga oshirish mumkin. Kristallar nitrat kislota va bariy karbonatni aralashtirish va reaksiyani qizdirish natijasida hosil bo'ladi. Nitrat kislotasi bilan ishlashda maxsus himoya vositalaridan foydalanish kerak, chunki bu xavfsizlik choralarini talab qiladigan jarayon.
Bariy olishda asosiy xom-ashyo bu 80-95% li barit konsentrati bo‘lib, o‘z navbatida, uni ham barit mineralini flotatsiyalash usuli bilan olinadi. Keyin esa, bariy sulfatni koks, yoki tabiiy gaz orqali tiklanadi.
BaSO₄ + 4C → BaS + 4CO
BaSO₄ + 2CH4 → BaS + 2C + 4H₂O
Keyin esa, qizdirish orqali sulfidni bariy gidroksid Ba(OH)₂ gacha gidrolizlanadi, yoki, CO₂ ta’sirida erimaydigan bariy karbonati BaCO₃ ga aylantiriladi. Keyin esa, qizdirish yo‘li bilan, u bariy oksid – BaO ga aylantiriladi. Bunda, Ba(OH)₂ ni 800 ℃ gacha; BaCO₃ ni esa 1000 ℃ gacha qizdirish talab etiladi.
Metall bariyni erigan holdagi suvsiz bariy xloridni elektrolizlash usuli bilan olinadi.
BaCl₂ → Ba + Cl
Bariy tuzini laboratoriya sharoitida oddiy kimyoviy reaksiya orqali olish mumkin. Operatsiya quyidagicha amalga oshiriladi:
Bariy gidroksidi (Ba(OH)₂) yoki bariy karbonat (BaCO₃) kabi bariy birikmasining eritmasini tayyorlang.
Bu probirkaga nitrat kislota (HNO₃) qo'shing va aralashtiring.
Olingan aralashmani stakanga o'tkazing.
Aralashmaga sulfat kislota (H₂SO₄) qo'shing.
Aralashmani qizdiring va quyultirilgan eritmani filtrlang.
Qolgan qoldiqni pechda quriting va kerakli bariy tuzini olish uchun kerak bo'lganda maydalang.
Ushbu jarayon davomida ko'plab kimyoviy reaktsiyalar sodir bo'ladi. Nitrat kislota bariy gidroksid yoki bariy karbonat eritmasi bilan reaksiyaga kirishib, bariy nitratini (Ba(NO₃)₂) hosil qiladi. Sulfat kislota olingan bariy nitrat eritmasi bilan reaksiyaga kirishib, bariy sulfat (BaSO₄) qoldig‘ini hosil qiladi. Bariy sulfat qoldig'i filtrlanadi va keyin kerakli bariy tuzini olish uchun pechda quritiladi.
Ushbu jarayon davomida kimyoviy reaktsiyalar bilan bir qatorda ba'zi xavfsizlik choralarini ko'rish kerak. Shuning uchun, laboratoriya sharoitida ushbu operatsiyani bajarishdan oldin, tegishli asbob-uskunalar va himoya vositalaridan foydalanish, ayniqsa kislotalar bilan ishlashda ko'zoynak va qo'lqoplardan foydalanish kabi xavfsizlik choralarini ko'rish muhimdir.
Bariy tuzlari kimyoviy va boshqa fanlar laboratoriyalarida ishlatiladigan moddalarning keng tarqalgan guruhidir. Bariy nitrat, bariy xlorid va bariy gidroksid kabi ba'zi bariy tuzlari laboratoriyalarda ishlatiladigan muhim birikmalardir.
Laboratoriya sharoitida bariy tuzlarini olish juda oson. Odatda, bariy nitrat yoki bariy xlorid kabi birikmalarni tegishli eritma yoki kislotalar bilan reaksiyaga kirishish orqali osongina olish mumkin. Bu jarayon quyidagi bosqichlarni o'z ichiga olishi mumkin:
Bariy nitrat yoki bariy xlorid kabi bariy tuzini mos eritma yoki kislotada eritish.
Agar reaktsiya natijasida cho'kma reaktsiyasi yuzaga kelsa, reaktsiyadan keyin eritmani filtrlash orqali keraksiz moddalarni olib tashlash.
Olingan sof bariy tuzini kristallash uchun eritmaning sekin bug'lanishi.
Nihoyat, kristallangan bariy tuzining to'g'ri quritilishi.
Bariy tuzlari ko'pincha laboratoriyalarda katalizatorlar, reagentlar va birikmalar ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Biroq, bariy tuzlarini qo'llashda xavfsizlik choralarini ko'rish muhimdir, chunki ba'zi bariy tuzlari zaharli va sog'liq uchun zararli bo'lishi mumkin.
Bariy tuzlari ko'plab laboratoriya dasturlarida ishlatiladigan muhim kimyoviy moddalardir. Laboratoriya sharoitida bariy tuzlarini olish juda oddiy va uni quyidagi bosqichlar bilan amalga oshirish mumkin:
Materiallar:
Bariy xlorid yoki bariy nitrat
Sulfat kislota
distillangan suv
filtr qog'ozi
Ko'rsatkich (ixtiyoriy)
Qadamlar:
Bariy tuzini olish uchun bariy xlorid yoki bariy selitrasidan foydalanish mumkin. Ular odatda kimyoviy etkazib beruvchilardan sotiladi.
Bariy tuzi eritmasini tayyorlash uchun taxminan 10 gramm bariy tuzini 100 ml distillangan suvda eritib oling.
Tayyorlangan bariy tuzi eritmasiga sulfat kislota qo'shing. Sulfat kislota bariy tuzini cho'ktirish uchun zarur reaktivdir.
Bariy tuzini cho‘ktirish uchun eritma yaxshilab aralashtiriladi va keyin filtr qog‘ozi yordamida eritma filtrlanadi. Filtr qog'ozi sulfat kislota qoldiqlarini va bariy tuzini cho'ktirish uchun ishlatiladigan boshqa qattiq moddalarni saqlaydi.
Bariy tuzining cho'kishi tugagach, filtr qog'ozi yordamida cho'ktirilgan bariy tuzini filtrlang va quriting.
Bariy tuzlari laboratoriya dasturlarida keng qo'llaniladigan turli xil kimyoviy moddalardan biridir. Shuning uchun bariy tuzlarini to'g'ri tayyorlash va ishlatish uchun xavfsiz laboratoriya tartib-qoidalariga rioya qilish muhimdir.
Laboratoriya sharoitida bariy tuzlarini olish juda oson. Bariy nitrat (Ba(NO₃)2), bariy xlorid (BaCl₂) va bariy sulfat (BaSO₄) kabi bir necha xil bariy tuzlari turli laboratoriya dasturlarida ishlatilishi mumkin.