Barqaror elektr ta’minoti dunyoning ko‘plab mamlakatlari uchun dolzarb mavzu bo‘lib qolmoqda Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi eksperti

Ortib borayotgan ehtiyoj
Shunga qaramay, kelgusi yillarda iqtisodiyotning jadal o‘sishi hisobiga elektr energiyasiga bo‘lgan ehtiyoj ortib boradi. 2030 yilga kelib yalpi ichki mahsulotning o‘sishi ikki barobar, sanoat – 2,2 barobar, aholi 33,5 dan 40 million kishiga o‘sishi kutilmoqda, bu esa iste’mol qilinadigan hududlarning ulushini sezilarli darajada oshiradigan energiyaga qo‘shimcha talabni keltirib chiqaradi. 10% darajasida baholanadigan qoniqarsiz talab hali ham mavjud.
Umuman olganda, energetika vazirligining hisob-kitoblariga ko‘ra, 2030 yilga kelib elektr energiyasiga bo‘lgan ehtiyoj 2019 yilga nisbatan 2 barobar ortadi va shu munosabat bilan 106,6 milliardga yetadi, O‘zbekiston Respublikasini 2020-2030 yillarda elektr energiyasi bilan ta’minlash konsepsiyasiga muvofiq yiliga 120 mlrd. kVt-soat elektr energiyasini ishlab chiqarish rejalashtirilmoqda, o‘rnatilgan quvvat esa joriy 14 GVT.dan 2030 yilda 29,3 GVt.gacha, qayta tiklanadigan energiya manbalarining ulushi 25% dan oshadi.
Mamlakatimiz energiya ta’minotini ta’minlashning bunday murakkab vazifalarini hal etishda energetika sektorini xususiylashtirish, erkin raqobat va bozor narxlanishini nazarda tutuvchi chuqur isloh qilish muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bois, energetikani isloh qilish masalalari qanday o‘rganilayotgani va kelajakda bu yo‘nalishda nima qilish kerakligi haqida gapirish kerak.
Shunday qilib, 2019 yilda Energetika vazirligi huzurida islohotlar bo‘yicha Loyiha ofisi tashkil etildi, unda yetakchi xalqaro moliya institutlarining moliyaviy ekspertlari, jumladan, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Schoenherr i NERA Economic Consulting, Osiyo taraqqiyot va tiklanish banki va Jahon banki ishtirok etmoqda. Bundan tashqari, xalqaro konsalting kompaniyasi McKinsey & Company hozirda energetika sohasidagi tizim korxonalarini chuqur diagnostika qilmoqda.
Umuman olganda, raqobatbardosh elektr bozoriga o‘tish jarayoni allaqachon ishlab chiqilgan va 2021 – 2025 yillarda amalga oshiriladigan uch bosqichdan iborat.