Baxtiyor mengliyev

 
Yo‘l-yo‘lakay bajarish uchun 
Mustaqil 
ravishda 
undosh 
fonemalarning, 
kelishik 
sistemasining,  WPm  sistemasining  elementlariga  xos  sistem 
belgilarni aniqlashga harakat qiling. 
 
Lisoniy paradigma turlari. Paradigma, qamroviga ko‘ra, katta 
va  kichik,  tashqi  va  ichki  paradigmalarga  bo‘linadi.  Bu 
paradigmalar bir-biriga nisbatan olinadi. Masalan, undoshlar  (katta 
yoki  tashqi)  paradigmasi  jarangli  va  jarangsiz  undoshlar  (kichik 
yoki ichki) paradigmalariga bo‘linadi.  
Fonemalar 
sistemasi 
fonetik 
(yoki 
fonetik-fonologik) 
paradigma deyiladi. 
Semantik-grammatik  umumiylikka  ega  bo‘lgan  leksik  birliklar 
lug‘aviy  paradigmani  tashkil  etadi.  Sinonimik,  antonimik, 
graduonimik  qatorga  birlashgan  leksemalar  sistemasi,  alohida 
lug‘aviy 
guruhlar 
leksik 
paradigmalardir. 
Ular 
yuqorida 
paradigmaga  qo‘yilgan  talablarga  to‘la  javob  beradi.  Lug‘aviy-
mavzuviy to‘da, lug‘aviy-mazmuniy maydon, so‘z turkumlari ham 
yirik (makro) paradigmani tashkil etadi.  
51

---

Morfologik  kategoriya  (morfologik  shakllar  sistemasi)  – 
morfologik paradigmadir.  
Sintaktik qoliplar sistemasi sintaktik paradigmani tashkil etadi. 
Sintaktik  paradigma  ikkiga  –  gap  paradigmasi  va  so‘z  birikmasi 
paradigmasiga  bo‘linadi.  Gap  paradigmasining  o‘zi  ikki  –  sodda 
gap qoliplari va qo‘shma gap qoliplari ichki (mikro) paradigmasiga 
bo‘linadi.  
Paradigmatik  munosabat,  assotsiativ  munosabat  tushunchalari, 
odatda, sinonim ifodalar sifatida qo‘llanadi.