Bekmirzayev Shohruhbek Olimjon o’g’li

O’zbekiston Respublikasida mehnat resurslarining taqsimlanishi,

ming kishi*

№	Ko’rsatkichlar	Yili						2017-yildan 2012-yilga nisbatan o’zgarishi,%
		2012	2013	2014	2015	2016	2017
	Doimiy ahol soni	29555,4	29993,5	30492,8	31022,5	31575,3	32120,5	108,7
	Jami mehnat resurslari soni	17564,3	17814,1	18048	18276,1	18488,9	18666,3	106,3
	Shundan:
	Iqtisodiy faol aholi	12850,1	13163	13505,4	13767,7	14022,4	14357,3	111,7
	Iqtisodiy nofaol aholi	4714,2	4651,1	4542,6	4508,4	4466,5	4309,0	91,4

*Jadval O’zbekiston davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari asosida tuzilgan.
(76.9)1-jadvalda ko’rinib turibdiki, 2012-2017 yillar davomida respublikada aholi soni- 8,7%, mehnat resurslari soni esa 6,3% ga ortgan. Jami mehnat resurslari soniga nisbatan doimiy aholi sonini yuqori surata o’sganligi tug’ilishni yuqori darajasi kuzatilgan (35-42 promilli) 1960-1990 yillardan tug’ilganlarning mehnatga layoqatli yoshdagi mehnatga qobiliyatli aholini tashkil etishi bilan izohlanadi.

Respublikada amalgam oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy sohadagi islohatlar natijasida aholining iqtisodiy faollik darajasi ortib brmoqda. Xususan, 2012-yilda aholining iqtisodiy faollik darajasi 73,1 foizni tashkil etgan bo’lsa, 2017-yilga kelibbu ko’rsatkich 76,9 foizga teng bo’lgan.

Mehnat resuruslari jismoniy va aqliy qobiliyatga ega bo’lib mehnat jarayonida moddiy ne’matlar va xizmatlarni yaratadi. Mehnat resurslari tarkibiga kiritilgan ishtimoiy ishlab chiqarishda ishtirok etayotgan nofaol aholi esa mehnat zahiralarini tashkil etadi. Chunki vaqti kelib ular ham iqtisodiy faol aholi tarkibiga qo’shilshlari mumkin.

Iqtisodiy nofaol aholi coni O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2007-yil 24- maydagi “Ishga joylashtirishga muhtoj mehnat bilan band bo’lmagan aholini hisobga olish metodikasini takomillashtirish to’g’risida”gi 106-sonli qaroriga asosan quydagi formula yordamida aniqlanadi:

IFA=O’+A+IBB, bunda:

IFA-iqtisodiy nofaol aholi;

O’- ishlab chqarishdan ajiralgan holda o’qiyotgan hamda iah haqi va mehnat daromadiga ega bo’lmagan o’quvchilar va talabalar;

A-uy bekalari va bolalarni parvarish qilayotgan ishlamaydigan ayollar;

IBB-ixtiyoriy ravishda ish bilan band bo’lmagan shaxslar, shuningdek ko’char va ko’chmas mulkdan daromad oladigan ishlamaydigan shaxslar.

Mehnat resurslari tarkibida bo’lgan 4309,0 ming kishi iqtisodiy nofaol aholini tashkil etib, uning darajasi 23,1foizni tashkil etadi. Iqtisodiy nofaol aholi toifasiga ishlab chiqarishdan ajiralgan holda ta’lim olayotganlar, tug’ruq ta’tilidagi ayollar va ishlashni hohlamaydigan yoki tez orada ishga kirishi mumkin bo’lmagan shaxslar kiradi(2-jadval).

2-jadval