Berdaq atindag’i qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti qurilis fakulteti

2-вариант
Котловандағы топырақ драглайн эксковаторы менен транспортқа артылады ҳәм
аудармаға төгиледи.


3 –вариант
Қайта көмиу ушын керек болған топырақ бульдозер менен қазылады, қалған
топырақ тууры белли эксковатор менен транспортқа тийеледи.
Эксковатор кууатлылыгы
2-кесте

Топырақжумыслары көлеми м³ та		Эксковатор шөмишиниң көлеми м³ та
Дан	га дейин	дан	га дейин
0,8 6 15 25	6 15 25 40	0,25 0,50 0,75 1,5	0,4 0,75 1,5 2,0

2-кесте бойынша 0,8 ден 6000м³ дейин болған топырақ жумыслары көлеми ушын шөмиш көлеми 0,25 ден 0,4м³ дейин болған эксковаторларды пайдаланыуға болады.
Бул жойбарда 1 группа топырақ болғанлығы ушын шөмиши тегис кесиуши ямаса тисли шөмишли болған эксковаторларды таңлауга болады.I-IIIгруппа топырақлар ушын шөмиши тегис кесиуши эксковаторлар қолланылады
ЭксковаторEHuPдағыпаспортларыбойынша (Е-2-1-7 хамЕ 2-1-9) топырақтықазыуушынтуурыбеллиэксковатордықабылетиумумкиншилигинанықлаймыз.
1. Э-302 шөмиши тисли - 0,3м³
2. Э - 304 шөмиши тегис - 0,4м³
3. Э - 2621 А гидравлик – 0,25м³
Салыстырылып атырған вариантлардың экономикалық көрсеткишлери.
3-кесте

№ №	Мийнет көрсеткишлери	Бахасы сумда Машина сменадағы мийнет көлеми
		Вариантлар
		І	ІІ	ІІІ	І	ІІ	ІІІ
1. 2. 3. 4.	Топырақты эксковаторменен қазыу Топырақты бульдозерменен қазыу Өзи төгер машиналарда топырақты 3км ге алып барып төгиу Берилген қурылыс майданы шегарасында (200м аралыкка)	557-07 – 2362-31 2,84-07	574-00 – 2674-67 –	450-83 72-78 2362-31 –	21,5 – 101 12,15	17,5 – 114,4 –	17,4 2,17 101 –
	Жами	3203-45	3248-67	2885-65	134,65	129,9	120,57

2-ВАРИАНТ
Драглайн эксковаторлар

1. Э-302 шөмиши тисли - 0,35м³

2. Э - 304 шөмиши тегис - 0,4м³
3. Э – 304 Г шөмиши тегис - 0,4м³
Э-203 ҳәм Э-304 тууры шөмишли эксковаторлар Ht=3,4м төгиу бәлентлигине ийе.Бунда котлован тереңлиги 3м болғанлығы ушын эксковатор котлованға тусиу жолын өзи қазып алады, төгиу бәлентлиги Ht=3.3м болган Э2621 А эксковаторы болса аудармаға котлованныңтусиу жолының ярымын қазады, яғный 178,5/2=98м³ қалған топырақ болса транспортқа тийеледи. Ҳәр бир эксковатордың жумыс уақтын ҳәм жумыс бахасын аныклаймыз.
Топырақты эксковатор менен ислеудеги мийнет көлеми ҳәм баҳасы
4-кесте

Т/р

Эксковаторлар кориниси

Эксковатор маркасы

Шомиш колеми

Шомиш кориниси

Казыу колеми м³

Уакыт бирлиги маш саатты

Мийнет колеми маш см

Улыума мийнет колеми маш смена

І-маш сменадагы бахасы сумма

Казыу бахасы сумда

Транспортка

Аударма

Транспорт ка

Аударма

Транспорт Ка

Аударма

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Тууры шөмишли Тууры шөмишли Тууры шөмишли Драглайн Драглайн Драглайн

Э-302 Э-304 Э-2621А Э-302 Э-3,4 Э-3,4

0,3 0,4 0,25 0,35 0,4 0,4

Тисли Гидравлик приводлы Тисли Тисли

983+ 4083= 5066 5066 5155 4083 4083 4083

148 172 89 1161 1161 1161

3,3 2,9 3,5 3,1 3,1 2,8

2,6 2,2 3,2 2,5 2,4 2,2

4,05+ 16,85= 20,9 18,4 22,6 15,8 15,8 14,3

0,6 0,5 0,4 3,6 3,5 3,2

2,15 18,9 23 19,5 19,3 17,5

25-91 32,80 31-57 32-80 32-80 32,80

557-07 619-32 773-01 693-60 639-04 574-00

Еслетпе: Эксковатор ушын 1 смена баҳасы қосымшаның биринши кестесинен анықланады. Ислеп шығарыу жумыслары вариантларын салыстырыу ушын техника-экономикалық көрсеткишлерин 3-кестеге киритемиз (есаплап болып ).
4.Транспорт жумыслары.

5-кестеге көре шөмишиниң көлеми 0,35-0,4м³ болған эксковаторлар жук көтериу қәбилиети 3,5-5тонна болған өзи төгер машиналарға хызмет қыла алады.

6-кесте бойынша өзи төгер машиналардың маркаларын анықлаймыз.
1. ЗИЛ-ММЗ-585-3,5тн
2. ЗИЛ-ММЗ-555-4,5тн
3. МАЗ-205-5тн
Ең тежемли өзи төгер машинаның маркаларын таңап есаплауын 7 кестеден анықлаймыз.
Кестени төмендегише есаплаймыз.
Өзи төгер машина кузовындағы топырақтың көлемин төмендеги формула бойынша анықлаймыз.

Vотм=Q*м³/ץ

Бул жерде Q машина жук көтериу қәбилети тн.да ץ-топырақтың салыстырма ауырлығы (т/м³ биринши кестеден)


Бир шөмишли эксковаторлар менен қазыу ушын қолланылатуғын машиналар.


5-кесте

№	Машиналар	Эксковатор шөмишиниң көлеми м³
		0,35 м³ га дейин	0,4-0,8	1-2	3-4
1. 2.	Өзи төгер машиналардың жук көтериушеңлик қәбилети тн.да Бульдозерлер	3,5-5 ДЗ-29ды Т-74ке ДЗ-42ны ДТ-75ке	5-10 ДЗ-8 ДЗ-19 ДЗ-259 ларды Т-100ге

Улыума есаптың жолын Зил-ММЗ-585 машинасы мысалында тусиндиремиз.

1.Vутм=3,5тн/1,65м³=2,12м³

2. Эксковатор шөмишиндеги топырақ көлемиV3=0.88q

V3=0.88*0.3м³=0,264м³ деп қабыл қылса болады, бул жерде q=0,3м³ эксковатор шөмиши көлеми.

3. Машинаға топырақ артыу ушын шөмишлер саны.

N=Vу.т.м/Э N=2,12/0.264=8,03

4. Қабыл қылынган шөмишлер саны 8 дедик.

Шөмишлер саны толтырылғанда машиналар 10% тен аспаған халда артықша жукленген ямаса жуклениу менен ислеуи мумкин.
5. Машина кузовине артылған топырақтың ауырлығы
P=n×ץ×Vга тен

P=8шомиш*1,65м³*0,264м³тн=3,48.

Өзи төгер машиналардың техникалық көрсеткишлери.


6-кесте

№	Көрсеткиш- лери.	Зил- ММЗ -585	Зил- ММЗ -555	МАЗ- 205	МАЗ- 03Б	КрАЗ- 222В	КрАЗ- 256Б	МАЗ- 525	БелАЗ- Г40
1. 2. 3. 4. 5. 6.	Жук көтериу қәбилиети База м.де (в з) Габарит өлшем- лери м. де узынл Кеңлиги Балентлиги Кузов устине дейинги аралық м.	3,5 4 5,97 2,29 2,18 2,0	4,5 3,3 5,55 2,39 2,32 2,0	5 3,8 5,08 2,64 2,43 2,0	7,0 3,2 5,92 2,6 2,55 2,15	10 4,73 8,19 2,65 2,76 2,30	11 4,78 8,19 2,65 2,76 2,64	25 3,56 8,22 8,22 3,67 3,3	27 3,53 7,18 3,49 3,33 3,3

6. Машиналардың артықша жуклениуи (+) яки кем жуклениуи (-) төмендеги формула жәрдеминде пайызларда есапланылады.

P*100/Q-100=10%
Бунда киши натийже 10% тен киши болыуы керек.

3,48 тн*100/3,48 тн-100=% <10% демек бул 10%тен киши машина муғдарынан кем жуклеген.

7. Машинаның еки тарепке қатнау уақты Tк=2L/V*60мин
Бул жерде L-топырақты транспортқа тасыу аралығы км де биздиң проектте L=3,5км ге тең.
V-тапсырма бойынша машинаның журиу тезлиги 30км/саат.

Tк=(2*3,5)км/25*60=16,8 км/саат

8. Машинаға артыу муддети
tарты=n/ц+Т м.ж. к (машинаны жуклетиуге қойыу)

Бул жердеТ м.ж. к - машинаны жуклеу ушын койыуға кеткен уақты.

ц=2 дегенимиз 2 кесте бойынша эксковаторлардың 1 минут ишиндеги цикллар саны. Шөмиш көлеми 0,3м³ болған туурышөмишли эксковаторлар ушын 1-группа топырақларды транспортқа жуклеп қазыуда ц=2,57.

tарт=8шом/2,57+0,4мин=3,52 мин

9. Жук көтериу қәбилиети 5,5 тен 10тн дейин болған машиналар ушын босатыу уақты 1,6мин, ал 11-25тн машиналар ушын - 2,4мин.

10 Манёврланган уақты болса жоқарыдағыға сайкес tм=1.25мин хам tм=1,4мин.

11. Керек болған өзи төгер машиналар саны N=(tжук.у +tа+tк+tм)/tжук.у

Бул жерде tжук.у-жуклеу уақты tа-аударыу уақты
tх-катнау уақтыtм-манёвр уақты.

N=(3,52+1,6+16,8+1,25)/3,52=7 машина деп кабыллаймыз.

6 - ЗИЛ-ММЗ-555 өзи төгер машиналардың ҳәрекет графиги төмендегише көрсетилген болады

.
ЗИЛ-ММЗ машиналардың ҳәрекет етиу схемасы.