Berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik univеrsitеti “elektrenergetikasí” kafеdrasí

9-Lektsiya.
ÓLSHEW QURÍLMALARÍN XALATÍ BOYÍNSHA MÁMLEKET METROLOGIYALÍQ QADAǴALAW HÁM MEKEMELIK METROLOGIYALÍQ TEKSERIW


Reje:

1. 
   Ólshew qurílmalarí xalatí mámleket metrologiyalíq qadaǵalawí
   
2. 
   Ólshew qurílmalarí xalatíni mekemelik metrologiyalíq tekseriw
   

9.1 Ólshew qurílmalarí xalatí mámleket metrologiyalíq qadaǵalawí

Ólshew qurílmalarín xalatín mámleket metrologiyalíq qadaǵalawí hám mekemelik metrologiyalíq tekseriw ólshew birdeyligin aníqlaw arqalí xalíq xojalíǵí tarawlarín basqaríw nátiyjeligin asíríw, materiallíq, shiykizat hám janílǵí-energetikalíq rеsurslarín isenimli esabín támiynlew, islep shíǵaríw nátiyjeligin asíríw, islep shíǵaríwín onímdarlíǵín ósiriw, ilimiy-texnikalíq rawajlaníw ushín kerekli sharayatlardí jaratíw maqsetinde ótkiziledi.

Mámleket metrologiyalíq qadaǵalawí hám mekemelik metrologiyalíq tamiynattíń tiykarǵí waziypasí belgilengen ámeldegi nízamshílíqqa, standartlarǵa, instruktsiyalarga, qaǵiydalarga, múmkinshiliklerge hám basqa normativ hújjetlerin ministrlikler, kárxana hám shólkemler tárepinen óz waqtínda engiziw hám qatań ámel qílíw ústinen mámleket intizamín bekkemlewden ibaratdir.
Mámleket metrologiyalíq qadaǵalawín “Ózstandart” agentligi hám oníń aymaqlarda jaylasqan idaralarí ámelge asíradí.
Mekemelik metrologiyalíq tekseriwdi yuridikalíq táreplerdiń (ministrlikler, mekemeler) bas metrologiyalíq bólimleri, kárxanalarda bolsa metrologiyalíq xizmet tárepinen ámelge asíríladí.
Mámleket qadaǵalaw idaralarí metrologiyalíq qaǵiydalardí buzǵan xalatlarínda tiyisli standartlarda názerde tutílǵanínday kárxana juwapker basshí shaxslarǵa belgilengen huqíqiy hám ekonomikalíq sanktsiyalardí qollaydí hám aníqlanǵan kemshiliklerdi joq etiw boyínsha májbúriy kórsetpeler beredi.
Jańadan jaratílǵan hám ámelge kiritilgen Respublika Mámleket ólshew sistemasí standartlarína da mámleket qadaǵalawí hám mekemelik metrologiyalíq tekseriwiníń tiykarǵí qaǵiydalarín qollaw belgilengen.
Mámleket metrologiyalíq qadaǵalawí: ólshew qurílmalarín qiyaslaw, metrologiyalíq tekseriw hám metrologik ekspеrtiza ótkeriw jolí menen ámelge asíríladí.
Ólshew qurílmalarín qiyaslaw metrologiyalíq qadaǵalaw hám mekemelik tekseriwdiń formasí sípatínda olardí iske jaramlíǵín aníqlaw ushín ótkiziledi. Ólshew qurílmalarín qollawǵa jaramlí dep tán alíníwí ushín, qiyaslaw isleri normativ hújjetlerge sáykes ráwishte orínlanǵan bolíwí, usí hújjetler talaplarína juwap beriwi tastíyíqlaníwí shárt.
Ólshew qurílmalarí birlemshi, dawirlik, náwbetten tísqarí, ekspеrt hám inspеktsion qiyaslawdan ótkiziliwi shárt.
Hámme ólshew qurílmalarí májbúriy mámleket yamasa mekemelik qiyaslawdan ótkiziliwi shárt.
Tómendegi xalatlarda ólshew qurílmalarí májbúriy mámleket qiyaslawínan ótkiziledi:

• 
  Mámleket metrologiyalíq xizmetleri idaralarínda qollanílatuǵín;
  
• 
  Mekemelik metrologiyalíq xizmet idaralarínda birlemshi úlgi ólshew predmeti sípatínda isletiletuǵín;
  
• 
  Islep shíǵarílíp atírǵan ólshew qurílmalarí;
  
• 
  Ońlaw kárxanalarínda ońlaníp bolínǵan hám basqa shólkemlerge mólsherlengen;
  
• 
  Materiallíq baylíqlarín esapqa alíw menen baylaníslí bolǵan, sawdada hám ózara esap kitap, miynetti qorǵaw hám hár túrli jaǵdaylardíń alíwdí támiynlew ushín mólsherlengen hámde usí maqsetler ushín qollanílatuǵín isshi ólshew qurílmalarí;
  
• 
  Ólshew qurílmalarín mámleket sínawlarín ótkeriw ushín úlgi sípatínda paydalanílatuǵín;
  
• 
  Mámleket arbitraji idaralarí tárepinen ekspеrtiza ótkeriwde ólshewlerdi ótkeriw ushín paydalanílatuǵín;
  
• 
  Milliy hám xalqaralíq sport jaríslarí rеkordlarín dizimge alíw menen baylaníslí bolǵan ólshew qurílmalarí.