Bilasizmi

Kashfiyotlar va ixtirolar.
Dvigatel qanday ixtiro qilingan ?
Insoniyat turli mexanizm va mashinalarni harakatga keltirish uchun dastlab bug� dvigatellarini o�ylab topgan edi. Birinchi bug� dvigateli 1777-yili ixtiro qilindi. Bu dvigatelning porshenida suv qaynaydi va undan chiqqan bug� kuchli kengayib kuchli bosim hosil qilib, porshenni itaradi. Chunki bug� ning hajmi o�zi hosil bo�lgan suvning hajmidan 1700 marta ortiq bo�ladi.
To�quvchilik sohasida ip yigirish mashinalarini harakatlantiruvchi birinchi motor 1784-yilda Jeym Uatt tomonidan yaratilgan. Bu motor ham bug� bilan aylanardi. Bug� dvigatellarining vazifasi, issiqlik enargiyasini mexanik energiyaga aylantirib berishdir.
Bu�g dvigatellari takomillashib borib, ular yordamida turli paravozlarni yoki poezdlarni harakatga keltirishgan. Bu dvigatellar dunyoda birinchi temiryo�llar va poezdlar yaratilishiga sabab bo�ldi. Birinchi paravozning ixtirochisi Jorj Stefan ismli muhandis edi. Uning paravozi 8 ta vagon bilan 1 soatda 10km tezlikda yura olgan. Birinchi yo�lovchi tashuvchi temiryo�l liniyasi 1825-yil Angliyada ochildi. Bundan tashqari XIX �asrda amerikalik ixtirochi R. Fulton bug� bilan yuruvchi paraxodni ixtiro qildi.

ichki yonuv dvigateli
Birinchi yengil dvigatelni 1860-yilda belgiyalik muhandis Etenn Lenuar (1822-1900) ixtiro qildi. Uni ichki yonuv dvigateli deb atashgan. Bu dvigatelning porsheniga havo va yonuvchi gaz aralashmasi yuboriladi va u qattiq siqilib yonish natijasida energiya hosil bo�lib porshenni harakatga keltiradi. Porshen esa g�ildirakni aylantiradi. 1876- yil nemis muhandisi Nikolay Otto (1832- 1891) to�rt taktli dvigatelni ixtiro qildi. U o�z nomi bilan 4 ta silindrdan iborat edi. Ko�pchilik avtomobillarning dvigatellari va hozirgi kunimizdagi dvigatellarning asosi ham Otto chizmasiga asoslangandir. Benzin bilan yuradigan birinchi dvigatel 1883- yilda Gotlib Daymler tomonidan yaratilgan.

zamonaviy dvigatelning tuzilishi