Bilimlendiriw ministrligi ájiniyaz atíndaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogika institutí magistratura bólimi

2. Ámeliy úskeneli paketlerdi jaratıw quralları hám múmkinshilikleri

Elektron metodikalıq usınıslar islep shıǵıwda didaktik materiallar jaratıw quralları Power Point jumısqa túsirilgende ekranda kórsetilgen prezentaciya jaratıw múmkinshiligin kóriw múmkin.

Bul baylanıs aynası arqalı prezentaciya jaratıw túrin tańlap alıw múmkin boladı. Tómendegi 4 tiykarǵı bólim berilgen, olardıń hár biri haqqında qısqasha toqtalıp ótemiz.

• «Master avtosoderjaniya» (Avtomazmun ustası) — bayanatshı atı, famılıyası, tema atı, prezentaciya túri, usılı, reńli sızılmasın kiritip, bir neshe slayddan ibarat bolǵan tayın prezentaciyani shıǵaradı.
• «Shablon prezentasii» (Prezentaciya qálipleri) — prezentaciyanı úskenelew túrin tańlaw hám olarda jumıs alıp barıw imkaniyatın beredi.
• «Pustuyu prezentasiyu» (Bos prezentaciyanı) — ǵárezsiz túrde prezentaciya dúziw imkaniyatın beredi.
• «Otkrot prezentasiyu» (Bólistiriwlerdi ashıw) — kompyuter yadında hám diskta ámeldegi bolǵan kórgezbeli fayllardı ashadı. Hár bir paydalanıwshı programmada jumıs aparıwı ushın joqarıdaǵı bólimlerden birin óz maqsetine kóre tańlap aladı. Programma jumısın bos prezentaciyadan da baslaw múmkin. Onıń ushın tıshqansha kórsetkishi «Pustuyu prezentasiyu» (Bos prezentaciyanı) bólimine alıp kelinedi hám «OK» túymesi basıladı. Bunda tómendegi baylanıs aynası payda boladı.
Bul jerde kórsetilgen hár bir slaydtı tańlap alıw múmkinshiligi bar. Onıń ushın jónelis túymeleri yamasa tıshqanshadan paydalanıw múmkin.
Baylanıs aynası ushın kerekli jaǵday, mısalı: «Pustoy slayd» (Bos slayd) kórinisi saylanadı hám «OK» túymeshesi basıladı. Bul ámeller orınlanǵannan keyin Power Point programmasınıń tiykarǵı áynegi payda boladı. Ol bas betlar qatarı, gorizontal menyu, úskeneler paneli («standart», «pishimlew» hám súwretler menen islew), rejim (jaǵday)túymesheleri (slaydlar rejimi, strukturalar rejimi, saralaw rejimi, kórsetisler rejimi) hám jumısshı maydandı óz ishine aladı.
Power Point ekranınıń tómengi shep múyeshinde jumıs rejimi hám onıń túrlerin basqarıwshı túymesheler (piktogrammalar) toparı jaylasqan.


Arnawlı effektlerdi ornatıw

Arnawlı effektlerdi ornatıw degende kórsetiwlerdi bir slayddan basqa slaydqa ótiw tezlikleri izbe-izligi túsiniledi. Bul funkciyanı orınlaw ushın Power Point programmasınıń «Perexod slayda»(Slayddıń ótiwi) atlı baylanıs aynası bolıp, ol gorizontal menyudegı tómendegi buyrıqlar arqalı iske túsiriledi.

«Pokaz slaydov» (Slaydlardı kórsetiw) — «Perexod slayda» (Slayddıń ótiwi). Bul buyrıqlar orınlanǵannan keyin ekranda tómendegi ayna payda boladı.
Bul aynada jumıs júrgiziw, yaǵnıy bir slayddan basqa slaydqa ótiw eki qıylı usılda alıp barıladı:
1. Tıshqansha túymesin basıw arqalı. Bunda aynanıń shep tómengi bólegindegi «Prodvijenie»(háreketleniw) aynasındegi «po shelchku» aldına belgi qóyıladı.
2. Avtomatikalıq túrde (belgilengen waqıttan keyin). Onıń ushın 1-usıl daǵı jumıs tákirarlanadı. Tek «Prodvijenie» (háreketleniw) aynasınde «Avtomaticheski posle» aldına belgi qóyıladı hám onıń tagida slaydlardıń almasınıw minutı kiritiledi.

Sonnan keyin «Primenit ko vsem» (Barlıq slaydlarǵa qollaw) yamasa ámeldegi (jumıs júrgizeip atırǵan) fayldıń slaydların almastırıw ushın «Primenit» (qollaw) buyrıqları saylanadı.

Úlgili slaydlar. Úlgili slaydlar aynası shrift túrleri, ólshemi, slaydlardıń tiykarǵı elementin birlestiriw usılların óz ishine aladı. Paydalanıwshı qálewine qaray úlgili slaydqa prezentaciyanıń qalǵan barlıq slaydlarında payda bóliwshi tekst yamasa súwret qosıwı múmkin. Bunda baslanǵısh betlerdi qoyıw, sáne, waqıt hám de slayd nomeri maydanları bar. Úlgili slaydlar aynasına gorizontal menyu arqalı tómendegi buyrıqlar arqalı ótiledi hám kerekli úlgiler tańlanıp alınadı:
«vid» (Kórinis) — «Obrazes» (Úlgi) — «Obrazes slaydov» (Slaydlar úlgisi). Joqarıdaǵı buyrıqlar atqarılsa slaydlar izbe-izligi jumısqa túsedi.
Animaciya — bul, obyektlar, kameralar, jaqtılıq derekleriniń óz-ara jayın almastırıw yamasa olardıń parametrlerin waqıt boyınsha ózgeriwine iye bolǵan wazıypa yamasa tapsırma bolıp tabıladı. házirgi waqıtta kompyuterli grafika quralların qollawdıń bul tarawı kúshli rawajlanıwdı basdan keshirmekte. Animacion grafika ózinde reńlisúwret hám illyustrativ grafika (mashinalıq súwretler, illyustrativ tekstler, sızılmalar, eskizlar hám basqalar) menen isley alıw múmkinshiligine iye.
Televizorımız ekranında hár kúni tamasha etetuǵın reklama klipleri, túrli multfilmlardıń kóbisi áne sol animacion grafika tiykarında jaratılǵan. Mısal ushın Uolt Disney studiyası tárepinen bunnan 50 jıl burın jaratılǵan «Aqqız hám jeti gnomlar» multfilmi birinshi animacionmultfilm bolǵan. Yamasa 1991 jılda bul kompaniya tárepinen jaratılǵan «Saxibjamsl hám maxluq» multfilmini kóbisińiz jaqsı kórip tamasha qilasiz.
Animacion effektlerdi qollaw ushın pishimlew úskeneleri panelindegi juldızshatúymeshesi basıladı. Nátiyjede tómendegi «Effekti animatsi» (Animaciya effektleri) úskeneler paneli payda boladı. Bul úskeneler panelindegi tiykarǵı elementler menen tanısıp shıǵamız.
1. Bas bet animaciyasi. Bunda animaciya atı jazıladı.
2. Slayd tekstleriniń animaciyasi. Tekst jazılǵan barlıq slaydlardı ekranda kórsetip beredi.
3. Kirisiw effekti. Bul piktogrammaga tıshqansha kórsetkishi keltirip basılǵannan keyin, kórsetiw ekranında belgilerdiń shıǵıw tezlikleri payda boladı. Yaǵnıy, belgilerdiń izbe-iz tártipte shıǵıwı támiyinlenedi.
4. Ushıw effekti. Belgilerdiń kórsetiw ekranında izbe-iz ushıp túsiwin támiyinleydi.
5. Kamera effekti. Kórsetiw slaydınıń súwretin támiyinleydi.
6. Jarılıw effekti. Bunda slaydqa jazılǵan informaciyalardıń ekranda bir ret payda bolıp, joǵalıp ketiw jaǵdayı támiyinlenedi.
7. Lazerli effekt. Slayd daǵı jazıwlardıń ushıw tezligin hám túrli táreplerden ushıp túsiw parametrlerin ózgertiw piktogrammasi bolıp tabıladı.
8. Jazıw mashinkasi animaciyasi. Bunda kiritilgan belgiler endi jazılıp atirǵan jazıw mashinkasidaǵi siyaqlı payda boladı.
9. Atip túsiriw effekti. Bunda jaratılǵan slayd daǵı belgiler qandayda bir túymebasılǵansha jasırınıp turadı.
10. Animaciyalardı sazlaw. Bul piktogramma animaciyalar parametrlerin ózgertiw ushın xızmet qıladı.