Билиш жараёнлари. Сезги

O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Osiyo Xalqaro universiteti 1-kurs MM-8 PP guruh magistranti Axrarova Shoira Batirovnaning “Kognitiv psixologiya” fanidan tayyorlagan TAQDIMOTI

Reja:

Reja:

• Sezgi to‘g‘risida umumiy tushuncha.
• Sezgi turlari
• Sezgi turlarining psixologik tavsifi
• Sezgilarning reseptor va reflektor nazariyalari

1. Sezgi to‘g‘risida umumiy tushuncha

Jahon psixologiyasi fanida to’plangan ma'lumotlarning ko’rsatishicha, sezish oddiy psixik bilish jarayoni hisoblanib, moddiy qo‘zg‘atuvchilarning muayyan reseptorlarga bevosita ta'sir etishi orqali real olamdagi narsa va hodisalarning ayrim xususiyatlarini va shuning bilan birga, inson organizmining (uning a'zolarining) ichki holatlarini aks ettirishdan iborat bilishning dastlabki bosqichidir.

Ma'lumotlarning ko’rsatishicha, sezgilar moddiy (ob'ektiv) borliqning, voqeilikning haqqoniy tasvirini in'ikos qiladi, binobarin moddiy olam qanday ko’rinishga, shaklga, xususiyatga ega bo’lsa ular xuddi shundayligicha hech o’zgarishsiz, aynan aks ettirish imkoniyatiga egadir

Ma'lumotlarning ko’rsatishicha, sezgilar moddiy (ob'ektiv) borliqning, voqeilikning haqqoniy tasvirini in'ikos qiladi, binobarin moddiy olam qanday ko’rinishga, shaklga, xususiyatga ega bo’lsa ular xuddi shundayligicha hech o’zgarishsiz, aynan aks ettirish imkoniyatiga egadir

1. Sezgilar uch turga bo`linadi.

Jahon psixologiyasi fanining so‘nggi yutuqlari hamda atamalariga binoan sezgilar quyidagicha klassifikatsiya qilinadi:
1) tashqi muhitdagi narsa va hodisalarning xususiyatlarini aks ettirishga moslashgan hamda retsetorlarga tananing sirtqi qismiga joylashgan sezgilar, ya'ni eksterioretseptiv sezgilar (reseptorlar);
2) ichki tana a'zolari holatlarini in'ikos etuvchi hamda retseptorlari ichki tana a'zolarida, to‘qimalarida joylashgan sezgilar, ya‘ni interoreseptiv sezgilar;
3) tanamiz va gavdamizning holati hamda harakatlari haqida ma‘lumot beruvchi, muskullarda, bog‘lovchi paylarda, mushaklarda joylashgan sezgilar, ya‘ni proprioretseptiv sezgilar.
Birinchi turkum sezgilarni ko‘rish, eshitish, hidlash, teri-tuyush, ta'm-maza, kabi turlar tashkil qiladi.