Билиш мезонлари ва унинг адеквантлиги

1. 
   Билиш мезонлари ва унинг адеквантлиги.
   

Bilish bu biror kuzatilayotgan subyekt yoki obyekt haqid to’li q yoki qisman ma’lumotga ega bo’lishdir. Inson ongi bir qarashda yaxlit narsa, aslida u ayrim alohida jarayonlardan iborat. Shuning uchun ham atrof-muhitni, o`zimizni bilishimizga imkon beruvchi ongni o`rganish uchun uni alohida psixik jarayonlarga bo`lib o`rgana boshlaganlar. Bu jarayonlar — sezgilar, idrok, xotira, diqqat, tafakkur, nutq va boshqalardir. Bu jarayonlar shu qadar bir-birlari bilan bog`liqki, birini ikkinchisiz tasavvur qilishning o`zi qiyin.

2. 
   Идрок, хотира ва диққат жараёнларини бошқариш.
   

Idrok — bu bilishimizning shunday shakliki, u borliqdagi ko`plab, xilma-xil predmet va xodisalar orasida bizga ayni paytda kerak bo`lgan ob’ektni xossa va xususiyatlari bilan yaxlit tarzda aks etishimizni ta’minlaydi.

Xotira — bu tajribamizga aloqador har qaнday ma’lumotнi eslab qolish, esda saqlash, esga tushirish va uнutish bilaн bog`liq murakkab jarayoнdir. Xotira har qaнday tajribamizga aloqador ma’lumotlarнiнg oнgimizdagi aksidir.

3. Билиш жараёнлари.

Professional faoliyat shaxsdan juda ko`p bilimlarni hamda malakalarni talab qiladi. Nima uchun u yoki bu kasbni tanlaganini anglab yetgan shaxs (motivlar muammosi), endi o`z faoliyati va qobiliyatlarini boshqara bilishi va o`z ustida muttasil ishlab, malakalarini ort-tirib borishi shart. Professional bilimdonlik shu nuqtai nazardan shaxs umumiy madaniyatining shunday yo`nalishiki, unga faqat kasbiga taalluqli bo`lgan bilimlardan tashqari shu bilimlarning hosil bo`lish yo`llari va malakalarning takomillashuvini ta’minlovchi psixologik jarayonlar va xolatlarni bilishni ham taqozo etadi. Bu psixologiyada bilish jarayonlari va ularning mohiyatini va kechishini bilish demakdir.

4. Идрок ва идрок қилиш қонунлари.

Idrokning asosida narsa va xodisaning yaxlitlashgan obrazi yotadiki, bu obraz boshqalaridan farq qiladi. Idrok o`ziga nisbatan soddaroq bo`lgan sezgi jarayonlaridan tashkil topadi. Masalan, olmaning shaklini, hidini, mazasini, rangini sezamiz, ya’ni alohida-alohida xossalar ongimizda aks etadi. Bu — sezgilarimizdir.