Binolarning texnik ekspluatatsiyaga xos xususiyatlari

9. ZINALARDAN FOYDALANISH
9.1. Zina konstruksiyalari
Zinalar vazifasiga ko‘ra asosiy (kundalik foydalanish 
uchun); yordamchi (zahiraviy, avariya holati uchun, 
chordoq yoki yertolaga); kirish (binoga kirish joyidagi 
maydoncha) turiariga bolinadi.
Binoda joylashuvi bo‘yicha zinalar ichki (zina bo‘lin- 
masida joylashgan, umumfoydalaniluvchi), xonadon 
ichidagi (bir xonadon doiiasida xonalararo aloqaga xizmat 
qiluvchi) va tashqi turlaiga bo'linadi.
Zinapoyaning nishabi deb uning vertikal proyeksiya- 
sini gorizontal tekislikkabolgan nisbatiga aytiladi. Zinapoya 
kengligi devordan zina to‘sig‘igacha bolgan masofa hisob- 
lanadi. Zina maydonchasining kengligi zinapoyaning keng- 
ligidan kam bolmasligi kerak. Bu kenglik odamlari ko‘proq 
qavatda yashovchi har bir 
100 kishiga 0,6 m dan kam 
bo‘lmasligi kerak.
Ko‘p qavatli uylarda zinapoya hujralarining devoriari 
va orayopmaiari yonmaydigan bo‘lishi lozim. 5 qavatdan 
ko‘proq bolgan turar-joy uylarida chordoqqa yoki o‘rin- 
lashgan tomga chiqishi uchun zinapoya bolinmasini 
chordoq orayopmasidan yuqoriga chiqariladi va o ‘tga

---

chidamli eshik bilan ta’minlanadi. Turar-joy binolaridagi 
zinapoya hujralarining eshiklari binodan chiqadigan tarafga 
ochilishi lozim.
Turar-joy binolarida zinalar mayda elementli va yirik 
elementli bo‘lishi mumkin. Mayda elementli zinalar po- 
g‘onalar, kosourlar, maydoncha va kosourosti balkalar 
hamda zina maydonchalaridan iborat bo‘ladi (
12-rasm).
Yirik elementlilar — yig‘ma temirbeton zinapoyalar 
va maydonchalardan yoki zinapoyalar bilan maydoncha- 
laming birikuvidan iborat bo‘ladi (13-rasm).
Yirik рапеШ uylaida zinapoya maydonchalari zinapoya 
bolinmasi devorlaridagi maxsus bo‘rtiqlaiga tayanadi va 
ulami polat quyilma detallarga kavsharlab mahkamlanadi. 
G ‘isht yoki mayda blok devorli uylarda zinapoya maydon- 
chalarining qovurg‘a uchlarini termaga mahkamlanadi.
Zinapoya to ‘siqlari (perila) tayyor qismlardan iborat 
bo‘lib 0,9 — 0,95 m balandlikka ega.