Binolarning texnik ekspluatatsiyaga xos xususiyatlari

9.2. Zinalardagi asosiy nuqsonlar va ularni paydo 
bo‘!ish sabahlari
Yog‘och zinalarda mayda darzlar va pog'onalaming qiy- 
shayishi, darziami berkitish va pog‘onalami tuzatish yo‘!i 
bilan bartaraf etiladi. Pog‘onalarda darzlar va yoriqlar,

---

to‘siqlaming shikastlanishi hollarida pog'onalar almashti- 
riJib, to‘siqlar tuzatiiadi. Pog‘onalarda yedirilish, zina may- 
donchasining taxtalarida bo‘ylama daizlar va to‘siq liqillab 
qolgan. Bunda maydoncha va pog'ona yopmalari almashtiri- 
lib, to‘siq mahkamlanadi.
Zinalaida sezilarii darajada solqilik paydo bolgan holda, 
ulaming yuk ko‘taruvchi elementlarini kuchaytirish lozim 
bo‘ladi. Zina konstruksiyalarining birikuvlanda va 
konstruksiyaning o‘zida daizlar hosil bolganida damol uni 
paydo bo‘lish sababi aniqlanadi, keyin esa uni rivojlani- 
shini to'xtatishga qaratilgan chora-tadbiiiar qo‘llaniladi.
Tabiiy va sun’iy toshlardan iborat zinalarda keng tarqal- 
gan nuqsonlaiga pog‘ona va zina chekkalarining yorilishi, ayrim 
pog'onalarda darz hosil bolishi, zinapoyaning uzluksizligini 
buzilishi, tashqi zinalarda past temperature ta’siri ostida 
pog‘onalarning bir-biridan ajialishi kabilar kuzatiladi. Bunday 
nuqsonlaming hosil bolishiga pog‘onaiaming noto‘g‘ri qo‘yi- 
lishi, tabiiy eskirish va mexanik ta’siiiar sabab bo‘lishi mumkin. 
Ko‘p hollarda zina io‘siqlarining liqillab qolishi mumkin. 
Tashqi zina pog‘onalaiimng noto‘g‘ri o‘matilishi, agar 
pog'onaning rashabi birikma chokiga qaragan bo‘lsa uning qish 
vaqtida muzlashiga sabab boladi.
Beton va temirbeton zinalarda yoriq va daizlar, zina- 
laming konsolli birikuvlarning zaitlanishi, qoplamasining 
shikastlamshi hamda ularda o ‘yiq va yoriqlar; temirbeton 
konstruksiyalaming defoimatsiyalanishi va ко‘chib ketgan 
himoya qatlami ostidagi armaturalaming ochilib qolishi; 
kosouriaming deformatsiyasi yaxlitquyma zina maydon- 
chalarida yoriqlar; tashqi zinalarning betoni zaiflashuvi; 
yoriqlardan to ‘kilishi va yuzalaming ko‘chishi kabi nuq­
sonlar bo‘lishi mumkin.

---

Ikki tayanchli balka kabi armaturalangan zinalaming 
siqilgan qismi hosil bolgan darzlar ko‘ndalang kesimning 
zaiflanganhgidan darak beradi. Betondagi darzlaming chek- 
kasidan to‘kilish sodir bo‘lsa, bu holda siqilgan zinadagi 
betonning yuk ko‘tarish qobiliyatining pasayishidan darak 
beradi. Tashqi zinalar uchun namlanish va dambadam 
muzlash va erish katta zuchun ulami barpo etishda to ‘ldiruvchilar, semcntning 
miqdori va sifatini to ‘g‘n tanlash orqali zich va yuqori 
sovuqbardosh betondan foydalanishi lozim.