Binolarning texnik ekspluatatsiyaga xos xususiyatlari
Asoslar, poydevoriar va yerto‘la devoriaridan
Download 3.07 Mb. Pdf ko'rish
|
Binolarning texnik ekspluatatsiyaga xos xususiyatlari. Qosimova S.T
|
1.2. Asoslar, poydevoriar va yerto‘la devoriaridan
texnik foydalanish Asoslarga texnik xizmat ko‘rsatish va Icuchaytirish. Binolardan foydalanishda asosiy kafolatlardan biri asos barqarorligidir. Asoslaming ishonchli barqarorligini ta'minlash yo'lida jiddiy izlanishlar olib borilayapti, asos g runt 1 arming asliy yuk ko‘tarish qobiliyatlari, namligi, deformatsiyalanishi, muzlash chuqurligi va boshqa о miliar aniqlanadi. Ushbu omillarva binodan tushadigan yukla- niihlami hisobga olgan holda poydevoming chuqurligi va uning o ‘lchamlari belgilanadi. Qurilish jarayonida loyihaviy yechim larni q a t’iy ushlash, lozim b o 'lg an d a esa asos gruntini kuchayti- rish kerak, Binodan foydalanish jarayonida asosning loyihaviy sharoitini saqlash, buning uchun, aw alo nam lanish va muzlashdan saqlash muhim ahamiyat kasb etadi. N am - langanda ular o ‘zining yuk ko‘tarish qobiliyatini yo‘qo- tadi, nam likni ushlab turuvchi tuproq gruntlari m uz- laganda esa shishadi, bu hoi poydevoming ko'tariUshiga olib keladi va binoning yuqori qismining buzilishiga sabab bo'ladi. Qumli gruntlarda barpo qilingan bino poydevorlari- ning cho‘kishi qurilish nihoyasiga yetgandayoq amalda barxam topishi araqlangan, Tuproq gruntlarda barpo qilin gan bino poydevoiiarining cho‘kishi esa bir necha yil mo- baynida davom etadi va yukning oshishiga proporsion^l ravishda o*sadi. Binolardan foydalanishda, ko‘pincha turli sabablarga ko‘ra, masalan suv o ‘tkazgiehlam ing shikastlanishi, qo‘shni hududlaming sug'oriUshi natyasida yer osti suviari sathining oshishi, orayopmalarga tushadigan foydali yukning oshishi tufayli zaminni kuchaytiiishga to‘g‘ri keladi. Bunda birinchid^n zaminmng yuk ko‘taruvchanligi kamay- sa, bundan tashqari unga tushadigan yukning miqdori ham oshadi. Bunday hollarda muayyan sharoitni hisohga olgan holda masalaning maqsadga muvofkjroq yeohilishi, hududni quritish, gnmtlami mustahkamlash, /arninni qoqiladigan qoziqoyoqlar bilan kuchaytirish, poydevomi kuchayti- rish yoki sanab o'tilgan usullardan birgalikda qo'llash bilan hal etish lozim. Yer osti suv sathi pasaytirilganda statik bosim ka- mayadi, grunt zichlanadi, uning yuk ko‘tarluvchanligi oshadi, ammo bu hoi ch o ‘kish bilan birgalikda amalga oshadi. Shu sababli suvli qatlam da yoki suvi pasaytiri- luvchi qatlam mintaqasiga qurilgan bino va inshootlar doimiy maxsus nazorat ostida bo‘!ishi va ostidagi grunt yuvilib ketmasligi uchun tegislili tadbirlar qo‘llash lozim. Mavjud qurilish yer osti suvi sathini pasaytirish uchun ayrim hollarda gorizontal, vertikal yoki omuxta drenajlar barpo etiladi. Eng oddiy drenaj tizimiga ochiq zovurlar kiradi. Uiarga suv chiqarib tashlanadigan tarafga qarab nishab berilib, albatta qiya yon tom onlari suv o ‘tkazuvchi qoplamadan qilinib, shu yo‘l bilan yer osti suvlari ular^ga oqizib yuboriladi. Yopiq drenajlar filtrlovchi qatlamga ega bo1 lib, suvni bartaraf etlsh uchun unga teshiklarga ega bolgan quvurlar yotqizish maqsadga muvofiqdir. Quvurlar vaqti-vaqti bilan tozalanib turilishi lozim. Quvurli drenajlarda nazorat va tozaiash uchun har 40-50 m da kesishuv va burilishlarda nazorat quduqlari o ‘matiladi. Ular faqatgina kerakli vaqtdagina ochib ko‘riladi. Ulardan yer usti suvlarini yig‘ish va chiqindi to ‘plashda foydalanish mumkin emas. Vertikal drenaj quvurli va shaxtali quduq — ignafiltr- lardan iborat. Ular suvli qatlamga tushirilib yer osti suvini tortib olishga xizmat qiladi. |
