Bioethics and Law

TSDI & TMA | International Conference | 2022 
Tashkent State Dental Institute 
Google Scholar indexed 
Tashkent Medical Academy 
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-38-41 
Bioethics and Law | Bioetika va huquq  
 
 
 
 
 
39
 
May 12, 2022 
www.tsdi.uz www.tma.uz
haqlimiz. Fan - teхnika taraqqiyoti sivilizatsiyaning ravnaq topishi manbai bo’libgina 
qolmasdan, ba’zan inson yashaydigan tabiiy muhitni buzib, uning hayotiga tahdid 
ham soladi. Ta’limni ijtimoiylashtirish, uni dunyoni yangicha tushunishga, dunyoni, 
yangi dunyoqarashlarni yaхlit qurishga, insonparvarlik tafakkurini tarbiyalashga 
yo’naltirish zamon talabiga aylanib bormoqda. Bu jarayonga bioetika ham o’zining 
munosib hissasini qo’shmoqdadir. Bugungi kunda inson global miqyosda fikrlashi, 
atrof olam uchun o’z mas’uliyatini anglab yetishi, tabiat bilan o’z munosabatlarini 
uyg’unlashtirishi, davlat, milliy, ijtimoiy, madaniy tafovutlarga qaramay, insoniyat 
yagona ekanligini, tabiat, madaniyat va hayotni saqlash va rivojlantirish uchun 
umumiy, yagona yashash kontsyeptsiyasi va hamkorlik zarurligini tushunib yetishi 
lozim. Bo’lajak shifokorlarda dunyoqarash madaniyatini, boy ma’naviy olamni, 
umuminsoniy, ma’naviy qadriyatlarni, shaхsiy mas’uliyat etikasini, mustaqil va 
ijodiy tafakkurni shakllantirish vazifasi birinchi darajali ahamiyat kasb etmoqda. 
Tariхga nazar solsak 2005-yil oktabrda bioetika va inson huquqlari umumiy 
normalari Deklaratsiyasining qabul qilinishi YUNESKO tinchlik, ma’naviy va 
axloqiy birdamlikni barqaror etish, bioetika masalalari bo’yicha xalqaro va 
madaniyatlararo munozaraga jalb qilish soxasida olib borgan ko’p yillik faoliyati 
natijasi bo’ldi. Tibiiyotda yuzaga kelayotgan axloqiy muammolar har tomonlama 
aniq ishlab chiqishni, keng muxokama qilishni va huquqiy qarorlar qabul qilishni 
taqozo etadi. Axloqiy jihatdan muhim qarorlar qabul qilishda tibbiyot xodimlari bilan 
bir qatorda jamoatchilikning ishtirok etishi bioetikaning muhim jixatlaridan biriga 
aylandi. 
Har bir xalqning yoki millatning o’ziga xos axloqi bilan bir qatorda, 
umumbashariy axloq me’yorlari xam bor. Bunday axloq me’yorlari jamiyatning 
umumiy taraqqiyotiga albatta samarali ta’sir ko’rsatmasdan qolmaydi. Axloqiyotning 
muhim xususiyati shundaki, u odamlarning harakatlariga ko’rsatma bo’lib xizmat 
qiladi. Biz axloqiy jixatdan yaxshi yoki yomon bo’lishimiz albatta xarakatlarimizda 
namoyon bo’ladi. Axloqiy fazilatlar - bu odamning fe’l atvori, temperamentining 
xususiyatlari, ular haqidagi bilimlarni maxsus fan sifatida ta’kidlash uchun Aristotel 
‘axloq’ atamasini kiritdi. 
Bioetika fan sifatida odob axloqni o’rganibgina qolmay balki uni amalda 
qo’llash lozim. U amalda qo’llangach albatta insonlarning bir biriga bo’lgan muloqot 
madaniyati yaxshilanadi, to’g’ri yashashni o’rganadi va o’ziga bo’lgan ishonchi 
ortadi. Natijada ular muvaffaqiyatli insonlarga aylanishadi.
Insonlar oldida tanlov turganida, ya’ni, yaxshi yoki yomon 
tomonda turish kerak bo'lsa, uning harakatlariga va ayniqsa, 

---