Biogaz va bioenergetika 11-ma’ruza bioenergiya. Energetik maqsadlar uchun biomassalardan foydalanish

---

BIOGAZ VA BIOENERGETIKA 
 
11-MA’RUZA 
Bioenergiya. Energetik maqsadlar uchun biomassalardan foydalanish.
 
REJA: 
11.1. Biogaz energiyasining hosil bo‘lishi. 
11.2. Bioyoqilg’ilarni avlodlarga bo’linishi.
11.3. Bioenergiya asosiy afzalliklari va kamchiliklari 
 
11.1. Biogaz energiyasining hosil bo‘lishi. 
Bioenergiya energetika sohasida bioyoqilg'idan energiya ishlab chiqarishga 
ixtisoslashgan soha bo'lib, uning yordamida elektr energiyasi va issiqlikni ishlab 
chiqariladi. 
Biogaz 
deyarli 
arzon 
ekologik 
yonilg‘i hisoblanib, chorvachilik, 
parrandachilikni qattiq va suyuq chiqindilaridan hamda o‘simliklar va oqar suvlarda 
hosil bo‘ladigan qoldiqlardan olinadi. 
O‘z xususiyatlari bo‘yicha biogaz tabiiy gazga yaqin. 
Biogaz tabiiy gaz kabi quyidagi jarayonlarda ishlatilishi mumkin: 
• ovqat tayyorlash; 
• elektr va issiqlik energiya (issiq suv va uy-joylarni isitish); 
• avtomobil yonilg‘isi sifatida. 
Biogaz ishlab chiqarish jarayoni qoldiqlaridan yuqori sifatli go‘ng hosil 
bo‘ladi. 
Biogazni nafaqat mollari, parrandalari ko‘p bo‘lgan fermer xo‘jaliklarda, balki 
xususiy xo‘jaliklarda ham olish mumkin. Agarda bir necha fermalar va xususiy 
xo‘jaliklar bir-biriga yaqin joylashgan bo‘lsa, chiqindilarni qayta ishlab chiqarishni 
markazlashtirib tashkil etish va olingan biogazni ferma va xo‘jaliklarga quvurlar 
orqali uzatish iqtisodiy foydaliroq bo‘ladi. 
Biogaz olish uchun sanoat korxonalarda va qo‘lda ishlab chiqarilgan biogaz qurilmalardan 
(BGQ) foydalaniladi (8.1-rasm). Sanoat va qo‘lda ishlab chiqarilgan qurilmalarning asosiy 
farqi isitish maxsus tizimlarni mexanizatsiya va avtomatizatsiyalashtirishda. Dunyoda 
qurilmalarni ikkala turi ham keng tarqalgan. Masalan, Hindiston, Vetnam, Nepal va boshqa 
mamlakatlarda ko‘pincha kichik (oilaviy) BGQ ishlatiladi. Ulardan olingan gaz, asosan, 
ovqat tayyorlash jarayonida ishlatiladi. BGQlarning ko‘pchiligi Xitoyda joylashgan - 40 

---

millionga yaqin, Hindistonda - 3,8 million, Nepalda - 20 ming kichik qurilmalar mavjud. 
O‘rta va katta BGQ larning absolyut ko‘rsatkichlari, soni bo‘yicha ilg‘or 5-o‘rinni 
Germaniya egallaydi (8 ming). G‘arbiy Evropada parrandachilik fermalarning yarmi 
biogaz bilan isitiladi.