Биогеография фанидан I курс 1 семестр 5140500 – “География ва иқтисодий билим асослари”учун

 
 
 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI   
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
QARSHI DAVLAT UNIVERSTETI 
 
 
GEOGRAFIYA KAFEDRASI 
 
 
 
 
 
G E O M O R F O L O G I Y A 
fanidan  
 
 
MA’RUZALAR  MATNI
 
 
 
 
 
 
 
 
 Tuzuvchi:        g.f.n.dots.A.Mamatov 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qarshi - 2009 yil 

---

 
I-ma’ruza. GEOMORFOLOGIYANING PREDMETI VA  
VAZIFASI, METODLARI. TABIIY VA ER HAQIDAGI FANLAR 
O’RTASIDA TUTGAN O’RNI. RELYEF HAQIDA UMUMIY 
MA’LUMOTLAR, ASOSIY TUSHUNCHALAR 
 
REJA: 
1.  Geomorfologiya – yer relyefi haqidagi fan.  
2.  Geomorfologiyaning vazifasi, maqsadi.  
3.  Relyef elementi, relyef tipi geomorfologiyaning tarmoqlari.  
4.  Geomorfologiyaning geografiya va geologiya fanlari o’rtasidagi tutgan 
o’rni. 
5.  Geomorfologiyaning metodlari ta’rifi. 
6.  Relyefning yoshi va uni aniqlash metodlari. 
 
ADABIYOTLAR 
1.  Panov D.G. Obshaya geomorfologiya.izd, “Visshaya shkole” M, 1966. 
2.  UzSE, Z-tom Geografiya fanlari tizimi, 1971. 
3.  Nazarov M.Z. Muxandislik geologiyasi va atrof – muhitni muxofaza 
qilish. 
4.  Qurbonov A. Geologiya, T. “О‘qituvchi” 1992.  
5.  Leonteyev O.K. Obshaya geomorfologiya, M, “V.SH.” 1979. 
Richagov Y.K. 
 
Yer  yuzasi  relyefining  hosil  bo’lishi,  taraqqiyot  tarixi  va  hozirgi 
o’zgarishlari haqidagi fan geomorfologiyadir.  
Yer  yuzasi  shakllarining  yig’indisiga  relyef  deyiladi.  Tabiiy  jism 
tarzidagi muayyan o’lchovga ega bo’lgan relyef qismlari relyef shakli deyiladi. 
Dast avval relyefni baland va past shakllarga ajratiladi. Yer ustidan kutarilgan 
relyef  qismlari dung relyef, yer yuzasidan past bo’lgan chuqurliklar past relyef 
xisoblanadi.  
Relyef  elementi  deb  bir  relyef  shakllari  yig’indisini  tashkil  etuvchi 
yuzasi, nuqtasi, chizig’i kabi ayrim relyef bo’laklari shakliga aytiladi. 
Relyef  tipi  deb,  bir  xil  kelib  chiqishiga  ega  bo’lgan,  muayyan 
maydonda  tartib  ravishda  takrorlanib  turuvchi  relyef  shakllari  yig’indisiga 
aytiladi.  
Relyef  tiplari  guruhi  deganda  yer  yuzasining  ancha  katta 
maydonlarida uchraydigan bir xil sababdan kelib paydo bo’lgan alohida relyef 
tiplari tushuniladi.  

---

Relyefning genetik tiplari deb, bir xil kuchlar natijasida paydo bo’lgan 
relyefga aytiladi.  
Geomorfologiya tarmoqlari va bo’lishi: