Биогеография фанидан I курс 1 семестр 5140500 – “География ва иқтисодий билим асослари”учун

 
Sinimi – bu fizik xossa ba’zi minerallar uchun muhim belgidir. Mineral 
biron  narsa  bilan  madalanganda  har-xil  yuzalar  paydo  bo’ladi.  Bu  yuzalar 
qovushqoqlik yo’q xillarda hosil bo’ladi. Minerallarda ulanish yuzasi bo’lsa, 
to’g’ri  sinish,  ulanish  yuzasi  bo’lmasa,  noto’g’ri  sinish  hosil  qiladi.sinim 
aniq kristal tuzilishga ega bolmagan minerallar uchun xosdir.  
 
Chig’anoqsimon sinim – opal, xalsedon 
 
To’g’ri sinim – usti tekis bolgan sinish, unga slyudaiar xosdir. 
 
Noto’g’ri sinim – yuzalari notekis. Magnetit, gematit. 
 
Donador sinim – donador agregatlar xos, apatit. 
 
Tolali yoki zirapchasimon sinim – asbest. 
 
 
Ulanish  yuzasi  – 
mineral  kristalining
 
kuch  ta’sirida 
kristallorafik yuzalari bo’yicha ajralishiga ulanish yuzasi deyiladi.  
Ular quidagich bo’ladi. 
1. Ulanish yuzasi o’ta mukammal – yuzasidan tekis va silliq 
    plastinkalar bir tomonga osonlik bilan ajraladi. 
2.  Ulanish  yuzasi  mukammal  –  silliq  yuzalar  hosil  qiladi.  Bunga  kalsit, 
galit, gips va h.k. 

---

3.  Ulanish  yuzasi  o’rtacha  –  ulanish  yuzasi  bo’yich  tekis  ajralib,  boshqa 
tomonga  sinsa  notekis  bolakchalar  hosil  qiladi.  masalan  dala  shpati, 
rogovaya obmanka, kalsit. 
4.  Ulanish  yuzasi  nomukammal  –  ulanish  yuzasi  notekis  bolakchalarni 
hosil qiladi. Apatit, olivin, sof oltingugurt, berill va b 
5.  uilanish  yuzasi  o’ta  nomukammal  –  kuch  ta’sir  etganda  shklsiz 
bo’lakchalar  hosil  qiladi.  Bunga  kvarts,  oltin,  magnetit,  korund  misol 
bo’ladi. 
Qattiqligi  – 
minerallarning  tashqi  mexanik  kuchga  qarshi  chidamlilik 
hususiyatidir.    Minerallarning  qattiqligi  mineral  yuzasini  tirnalishi, 
qirilishi,  va  bosimga  bo’lgan  qarshiligidir.  Minerallarning  qattiqlik 
shkalasi XIX – boshida Avstriya olimi F Moos tomonidan tuzilgan. U har-
bir  qattiqlik  uchun  10  ta  mineralni  andoza  qilib  tanlab  olgan  .  har  bir 
mineral ozidan keyin kelgan minerallar bilan tirnaladi.