Sonlarnio`nlibo`lmagansanoqsistemasidano`nlisanoqsistemasigao’tkazish.
Endiberilgansanoqsistemasidano’nliksanoqsistemasigao’tishusulibilantanishibchiqaylik.
Buninguchunyuqoridako’rsatilganqoldiqlibolishamaligateskariamalnibajaramiz, yamiberilgansonningyuqorixonabirliginiasosigako’paytirib, chiqqanko’paytmaganavbatdagixonabirliginiqo’shamiz.So’ngrahosilbo’lganyig’indiniasosigako’paytirib, chiqqanko’paytmaganavbatdagixonabirliginiqo’shamizvaoxirgixonabirliginiqo’shgungaqadardavomettiramiz. Hosilbo’lganoxirgiyig’indiberilgansonningo’nliksanoqsistemasidagiyozuvibo’ladi.
Masalan,
1) 425(7)=x(10) bo’lsin. 2) 72025(8)=x(10).
 ,
 ,
3714⋅8+5=29712+5=29715,
Demak, 72025(8)=29715(10).
Demak, 425(7)=215(10).
Umumanberilgansanoqsistemasidanboshqabirsanoqsistemasigao’tishuchundastlabo’nliksanoqsistemasigao’tiladi.So’ngrao’nliksanoqsistemasidantalabqilingansanoqsistemasigao’tiladi.
Masalan, 2421(5)=x(4).
356
32
36
= 11210,
= 11210(4)boiadi. Bundan2421
(4)
(5)
(10)
e) yettilik.
e) 341
(5)’
b) 322(5)- 134(5); e) 4122(5)- 3234(5); g) 7124(8)- 3437(8).
d) * 123 +422*
b) 5*57
(8)
(3)
‘325
(8)
(3)
[ 16*4
34* 1
(8)
(5)
b) 4121(5) • 3(5); e) 3645(8)-24(8); g) 3133(8) : 42(8).
Demak, 2421(5)=356(10).
Endio’nliksanoqsistemasidantoprtliksanoqsistemasigao’tamiz:
Demak, 356(10)=11210(4)bo’ladi. Bundan 2421(5)=11210(4)
3) 310315 x8 sonlarnibirsanoqsistemasidnikkinchisigao`tkazishuchundaslabberilgansonni 10 liksanoqsistemasigaquyidagi formula orqalikeltiramiz.
n=nknk-1...no, nk10k+nk-110k-1+...+n0; 310315x10 .
1-usul: 310315 asosningdarajalarinibelgilabolib, so`ng
4 3 2 1 0
310315=3·54+1·53+0·52+3·51+1·50=3·625+1·125+0·25+3·5+1·1=1875+125+15+1=201610
2- usul: 310315x10201610
4) 310315x8. Sonni 8 gaketma-ketqoldiqlibo`lamiz:
-2016| 8
16 -252| 8
-41 24 -31| 8
 40 -12 24 3
-16 8 7
16 4
0
Qoldiqlarniteskaritartibdayozamiz. 201610x837408
8-lik sistemadagi son hosilbo`ldi. Demak, 31031537408.
Javob: x8 = 37408
Do'stlaringiz bilan baham: |
