Birikmalar. 2-mavzu. Rezbali birikmalar haqida umumiy ma’lumotlar

2-HOLAT. Bolt sirib tortilgan (2.3-rasm). Misol sifatida mashina korpusi yuklanmagan germetik qopqog’i va tuynuklarini sirib mahkamlash boltlarini keltirish mumkin. Bu halotda birikmada boltning o’zagiga Ғ_sir taranglovchi kuchdan hosil bo’ladigan cho’zuvchi kuchlanish va rezbalarda burovchi T_r momentdan hosil bo’ladigan kesuvchi kuchlanish ta’siri seziladi.

2.3-rasm.
Ғ_sir kuchdan hosil bo’ladigan cho’zilish kuchlanishi,
.
T_r burovchi momentdan hosil bo’lgan buralish kuchlanishi,
. (2.4)
Sirib tortuvchi kuchning talab qilingan qiymati,
,
bu erda A – bir boltga to’g’ri keluvchi detallarning tutashish maydoni, - tutashishdagi detallarning ezilish kuchlanishi, qiymati germetikligi sharti bo’yicha tanlanadi.
Boltning mustahkaligi ekvivalent kuchlanish bo’yicha aniqlanadi,
. (2.5)
Standart metrik rezbalar uchun,
.
Bu esa soddalashtirilgan formula bo’yicha boltlar mustahkamligini hisoblash imkonini beradi,
. (2.6)
Hisoblashlar va amaliyotdan shu narsa ma’lumki, M10…M12 rezdan kichik boltlarni kam sirib tortish natijasidan ishdan chiqarish mumkin. Masalan, M6 rezbali boltni kalitdagi kuch 45 N ga teng bo’lganda, M12 rezbali boltni esa kalitdagi kuch 180 N bo’lganda sirib tortib ishdan chiqarish mumkin. Shuning uchun o’rta va og’ir mashinasozlikda kichik diametrli boltlarni qo’llash tavsiya etilmaydi (M8 dan kichik).