Birinchi rezinotexnika zavodi

3 . KORXONA FAOLIYAT NATIJALARINI BAHOLANISH
3.1 Korxonaning ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish darajasini baholash
Jadvalga ko'ra. 3.1 korxonaning ishlab chiqarish quvvati va uning yil davomidagi o'zgarishini taxmin qilish mumkin. Jadvaldagi ma'lumotlarga asoslanib. 3.1 Biz aylanma aktivlarni tahlil qilamiz.
3.1-jadval – Aylanma aktivlarning mavjudligi, tarkibi va tuzilishini tahlil qilish

Ko'rsatkichlar	2021 yil		2022 yil			O'sish (+), pasayish (-)
	Mutlaq	Oud. vazn, %	Mutlaq	Oud. vazn, %	Mutlaq		Oud. vazn, %
bitta	2	3	to'rtta	5	6		7
1. Aylanma aktivlar (190-bet):	o'n to'rt	100%	27	100%	13		0%
1.1. Asosiy vositalar (110-bet)	o'n to'rt	100%	27	100%	13		0%
1.2. Nomoddiy aktivlar (120-bet)	-	0,0%	-	0,0%	-		0,0%
1.3. Moddiy boyliklarga foydali investitsiyalar (130-satr) (130-satr)	-	0,0%	-	0,0%	-		0,0%
1.4. Aylanma aktivlarga investitsiyalar (140-bet):	-	0,0%	-	0,0%	-		0,0%
1.5. Boshqa uzoq muddatli aktivlar (150-qator)	-	0,0%	-	0,0%	-		0,0%

Korxonaning aylanma mablag'larini tahlil qilib, korxonada mehnat vositalarining yangilanishi sodir bo'ladi, degan xulosaga kelishimiz mumkin. Asosiy fondlarning 13 milliard so’mga oshgani shundan dalolat beradi. Bu korxonada to'g'ri texnik siyosatdan dalolat beradi, chunki ish natijalari savdo tushumlari va foydani sezilarli darajada oshirdi. Aylanma mablag'lar tarkibida asosiy fondlar 100% ni egallaydi.


3.2 Korxona mablag'lari manbalarini shakllantirish va ulardan foydalanish samaradorligini baholash

“BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI” MChJ tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish jarayonida asosiy, aylanma mablag‘lar va nomoddiy aktivlarni o‘z va qarzga olingan manbalar hisobidan sotib oladi. Ularning balans majburiyatlari asosida tahlili Jadvalda keltirilgan. 3.2.

3.2-jadval - "BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI" MChJning iqtisodiy mablag'lar manbalarining tarkibi, tuzilishi va dinamikasini tahlil qilish.

Iqtisodiy mablag'lar manbalari ko'rsatkichlari	2021 yil		2022 yil		oshirish (+), kamaytirish (-)
	Mutlaq	Oud. vazn, %	Mutlaq	Oud. vazn, %	Mutlaq	Oud. vazn, %
bitta	2	3	to'rtta	5	6	7
1. Kapital va zaxiralar (490-bet)	502	47,4%	350	8,3%	-152	-39,1%
2. Uzoq muddatli kreditlar va ssudalar (510-bet).	-	0,0%	1500	35,5%	1500	35,5%
3. Boshqa uzoq muddatli majburiyatlar (520-satr)	-	0,0%	-	0,0%	-	0,0%
4. Qisqa muddatli ssudalar va ssudalar (610-bet).	198	18,7%	720	17,1%	522	-1,6%
5. Kreditorlik qarzi (620-satr)	360	34,0%	1.651	39,1%	1.291	5,2%
5.1 Yetkazib beruvchilar va pudratchilarga kreditorlik qarzlari (621-satr)	236	22,3%	1100	26,1%	864	3,8%
5.2. Xaridorlar va mijozlarga kreditorlik qarzlari (622-satr) (622-satr)	88	8,3%	bitta	0,0%	-87	-8,3%
5.3. Soliqlar va yig'imlar bo'yicha qarzlar (625-satr)	25	2,4%	112	2,7%	87	0,3%
5.4. Ijtimoiy sug'urta va sug'urta qarzi (626-satr)	3	0,3%	o'n besh	0,4%	12	0,1%
5.5. Xodimlar bilan ish haqi va boshqa operatsiyalar (623-satr + 624-satr)	sakkiz	0,8%	35	0,8%	27	0,1%
5.6. Ta'sischilarga qarz (630-qator)	-	0,0%	-	0,0%	-	0,0%
5.7. Boshqa majburiyat moddalari (627, 628, 650-satrlar yig'indisi)	-	0,0%	388	9,2%	388	9,2%
5.8. Kelajakdagi to'lovlar uchun zaxiralar (640-satr)	-	0,0%	-	0,0%	-	0,0%
Balans	1.060	100,0%	4.221	100,0%	3.161	X

Manba: shaxsiy rivojlanish.

3.2-jadvaldagi ma'lumotlar manbalarning umumiy o'sishi 3161 million so’mni yoki 298,21% ni tashkil etganligini ko'rsatadi. Ushbu o'sish 2020 yilga nisbatan 6,94 barobar oshgan, o'z mablag'lari bo'yicha esa, aksincha, 39,1 foizga kamaydi. 2022 yilda manbalar tarkibida sezilarli o'zgarishlar ro'y berdi. Demak, agar 2021 yilda o‘z manbalari 47,4 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2021 yilda 8,3 foiz, 2021 yilda 52,6 foiz, 2022 yilda esa 91,7 foiz qarz manbalari ulushiga to‘g‘ri keldi. Asosan, tuzilmaning o'zgarishiga uzoq muddatli kreditlar va kreditlar hajmining sezilarli o'sishi (35,5 foiz punktiga) sabab bo'ldi.
Korxona mablag'lari manbalari tarkibida salmoqli ulush (37,4%) qarzga olinganligi sababli kreditorlik qarzlarining tarkibi va tuzilishini, sodir bo'lgan o'zgarishlarni o'rganish, qiyosiy tahlil qilish maqsadga muvofiqdir. debitorlik qarzlari bilan.
Kreditorlik qarzlarining tarkibi va tuzilishini o'rganish uchun biz Jadvaldan foydalanamiz. 3.3.
Jadval 3. 3 - Korxonaning qarz manbalarini tahlil qilish

Balans javobgarligi	2021 yil		2022 yil		oshirish (+), kamaytirish (-)
	Mutlaq	Oud. vazn, %	Mutlaq	Oud. vazn, %	Mutlaq	Oud. vazn, %
bitta	2	3	to'rtta	5	6	7
1. Uzoq muddatli kreditlar va ssudalar (510-bet).	-	0,0%	1500	38,8%	1500	35,5%
2. Qisqa muddatli ssudalar va ssudalar (610-bet).	198	35,5%	720	18,6%	522	-16,9%
3. Kreditorlik qarzi (620-satr)	360	64,5%	1.651	42,6%	1.291	-21,9%
3.1 Yetkazib beruvchilar va pudratchilarga kreditorlik qarzlari (621-satr)	236	42,3%	1.488	38,4%	1.252	-3,9%
3.2. Xaridorlar va mijozlarga kreditorlik qarzlari (622-satr) (622-satr)	88	15,8%	bitta	0,03%	-87	-15,77%
3.3. Soliqlar va yig'imlar bo'yicha qarzlar (625-satr)	25	4,5%	112	2,9%	87	-1,6%
3.4. Ijtimoiy sug'urta va sug'urta qarzi (626-satr)	3	0,5%	o'n besh	0,4%	12	0,1%
3.5. Xodimlar bilan ish haqi va boshqa operatsiyalar (623-satr + 624-satr)	sakkiz	1,4%	35	0,9%	27	-0,5%
Jami qarz manbalari	558	100%	3871	100%	3313	X

Jadval ma'lumotlari. 3.3 tahlil qilinayotgan korxonaning kreditorlik qarzlari tarkibi va tarkibida ma'lum o'zgarishlar sodir bo'lganligini ko'rsatadi.

Agar 2021 yilda korxonaning jalb qilingan manbalari 35,5 foizini qisqa muddatli kreditlar va kreditlar, 64,5 foizini kreditorlik qarzlari tashkil etgan bo‘lsa, 2022 yilda jalb qilingan mablag‘lar 38,8 foizini uzoq muddatli kreditlar va kreditlar, 38,8 foizini qisqa muddatli kreditlar va kreditlar tashkil etdi. - 18,6% va kreditorlik qarzlari - 42,6%.
Korxonaning qarz manbalarining asosiy ulushi (42,6%) etkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar bo'yicha kreditorlik qarzidir. Tahlil qilinayotgan davrda u 1252 ming so’mga oshdi. yoki 6,3 baravarga, hisob-kitoblar tarkibida bu ko'rsatkich 21,9 foiz punktga kamaydi.
Qarz manbalari tarkibida xaridorlar va mijozlar oldidagi kreditorlik qarzlari 2021 yilga nisbatan 88 barobarga qisqardi va 0,03 foizni tashkil etdi.
Qarz manbalari tarkibida 2,9% soliq va yig'imlar (2021 yilga nisbatan -1,6 foiz punkt), 0,9 foizini ish haqi (2021 yilga nisbatan -0,5 foiz punkti) tashkil etadi.
Korxonaning moliyaviy barqarorligi tushunchasi to'lov qobiliyati bilan chambarchas bog'liq. Moliyaviy barqarorlikni baholash korxonaning uzoq muddatli istiqboldagi (bir yildan ortiq) moliyaviy imkoniyatlarini aniqlash imkonini beradi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish jarayonini amalga oshirish, uni kengaytirish, korxonaning ijtimoiy va boshqa ehtiyojlarini qondirish o'zini oqlash va o'zini o'zi moliyalashtirish tamoyillari asosida amalga oshiriladi, ya'ni. o'z mablag'lari hisobidan va agar ular etarli bo'lmasa - qarzga olingan bo'lsa, tashqi qarz manbalaridan moliyaviy mustaqillik katta ahamiyatga ega, garchi ularsiz amalga oshirish qiyin, deyarli mumkin emas. Shuning uchun qarz va o'z manbalarining nisbati turli pozitsiyalardan o'rganiladi.
Tahlil qilinayotgan korxonaning moliyaviy barqarorligini tavsiflovchi koeffitsientlarni hisoblab chiqamiz va shu orqali kapital tarkibini aniqlaymiz (3.4-jadval).
Jadval 3. 4 - BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI MChJ moliyaviy barqarorligini tavsiflovchi koeffitsientlar

Ko'rsatkichlar	Qiymatlar		2022 yil 2021 yildagi og'ish (+,-)
	2021 yil	2022 yil
bitta	2	3		to'rtta
1. Avtonomiya koeffitsienti [(s.590+690-bet):890-bet]	0,47	0,21		-0,26
2. Moliyaviy beqarorlik koeffitsienti [490-bet/700-bet].	0,47	0,08		-0,39
3. Qarzning o‘z kapitaliga nisbati [(590-satr+690-satr)/490-satr]	1.11	11.06		9.95
4. Kapitalning moslashuvchanlik koeffitsienti [(s.590+690-bet.190):(590-bet+690-bet)]	0,97	0,99		0,02
5. O‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanish koeffitsienti [(490-190-b.): 290-bet].	0,47	0,08		-0,39
6. Debitorlik qarzlarining balans aktivlaridagi ulushi [(240-satr+250-satr): 390-satr].	0,073	0,0097		-0,0633
7. Kreditorlik va debitorlik qarzlarining nisbati [730-satr: (240-satr + 250-satr)]	4.62	40.26		35.64

Jadval ma'lumotlari. 3.4 quyidagi xulosalar chiqarishga imkon beradi: avtonomiya koeffitsienti sezilarli darajada kamaydi - 0,26 ga. Agar 2021 yilda kompaniyaning o'z mablag'lari umumiy kapitalining 47,35 foizini tashkil qilgan bo'lsa, 2022 yilda bu ko'rsatkich 8,3 foizni tashkil etdi. 2022-yilda kreditorlik qarzlarining debitorlik qarzlariga nisbati 2021-yilga nisbatan 9,45 baravarga oshdi.Bu birinchi navbatda kreditorlik qarzlarining sezilarli o‘sishi bilan bog‘liq.

Umuman olganda, tahlil ma'lumotlariga asoslanib, biz tashqi omillar (iqtisodiyotning umumiy holati, inflyatsiya, kreditlar bo'yicha foiz stavkalari) va ichki (birinchi navbatda yo'qligi) tufayli kompaniya beqaror moliyaviy ahvolda ekanligi haqida xulosa qilishimiz mumkin. o'z aylanma mablag'lari).
Korxonaning to'lov qobiliyati, agar u istalgan vaqtda mavjud qarzning kamida 20 foizini faqat naqd pul hisobiga to'lay olsa, normal hisoblanadi. Bizning holatda, mutlaq likvidlik koeffitsienti 2022 yildagi me'yordan yuqori bo'lishga intiladi va 0,96 ni tashkil qiladi.
Korxonaning moliyaviy holatini tavsiflovchi ko'rsatkichlardan biri uning to'lov qobiliyatidir, ya'ni. to'lov majburiyatlarini o'z vaqtida to'lash qobiliyati. To'lov qobiliyatini tahlil qilish nafaqat korxonaning moliyaviy faoliyatini baholash va prognoz qilish uchun, balki tashqi investorlar uchun ham zarurdir.
To'lov qobiliyatini baholashda ko'rsatkichlarning cheklangan doirasi qo'llaniladi va quyidagi mezonlar belgilanadi:
- joriy likvidlik koeffitsienti (K1);
- o'z aylanma mablag'lari bilan ta'minlanish koeffitsienti (K2);
Tahlil qilinayotgan korxona uchun yuqoridagi koeffitsientlarni jadvalda hisoblaymiz. 3.5:
3.5-jadval - Tashkilotning to'lov qobiliyatini tahlil qilish

№ bet	Ko'rsatkich nomi	2020 yil	2021 yil	Koeffitsient standarti
bitta	Joriy likvidlik koeffitsienti K1 = 290-qator / (690-satr 640-satr)	1.875	1.769	K1 >= 1,5
2	Aylanma kapitalning nisbati K2 = (590-satr + 690-satr 190-satr) / 290-satr	0,467	0,077	K2 >= 0,2

Grafik ravishda likvidlik koeffitsientlari va o'z aylanma mablag'lari bilan ta'minlanganlik ko'rsatkichlarining o'zgarishi shaklda ko'rsatilgan. 3.3.

3.1-rasm - Tashkilotning likvidlik ko'rsatkichlarining o'zgarishi

Jadvaldan ko'rinib turibdiki, 2022 yilda tahlil qilingan koeffitsientlar 2021 yilga nisbatan past.

Shu munosabat bilan moliyaviy majburiyatlarning aktivlarni qoplash koeffitsientini (K3) hisoblash maqsadga muvofiq ko'rinadi (3.6-jadval).

3.6-jadval – Moliyaviy majburiyatlarning aktivlarni qoplash koeffitsienti tahlili

№ bet	Ko'rsatkich nomi	2021 yil	2022 yil	Koeffitsient standarti
	Moliyaviy majburiyatlarni aktivlar bilan qoplash nisbati K3 = 590 + (690-satr 640-satr) / 300-qator yoki 700-qator	0,526	0,917	K3 <= 0,85

Manba: shaxsiy rivojlanish.

Jadvaldan. 3.7 dan ko'ramizki, 2021 yilda moliyaviy majburiyatlar aktivlari nisbati me'yoriy koeffitsientdan past bo'lgan bo'lsa, 2022 yilda koeffitsientning me'yoriy qiymatidan 0,067 ga oshgan.

XULOSA

Diplom oldi amaliyoti bo'yicha hisobotda o'rganilayotgan korxonaning savdo faoliyatining batafsil tavsifi berilgan - Angrendagi "BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI" MChJ. Asosiy faoliyat turi shinalarning ulgurji va chakana savdosi, tegishli xizmatlarni ko'rsatishdir.

Bakalavr amaliyoti bo'yicha hisobotda korxonadagi xo'jalik va moliyaviy faoliyatning asosiy ko'rsatkichlari tahlil qilindi: mehnat va moddiy resurslar, asosiy vositalardan foydalanish, tannarx, moliyaviy natijalar va moliyaviy holat tahlili.
Hisoblangan ko'rsatkichlarga asoslanib, foyda va rentabellik ko'rsatkichlari yomonlashganini ko'rish mumkin. Korxonaning moliyaviy holatining ko'rsatkichlari ham kompaniyaning o'z moliyalashtirish manbalarining qisqarishi tufayli yomonlashdi. “BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI” mas’uliyati cheklangan jamiyatida asosiy ishlab chiqarish fondlarining o‘sishi kuzatildi. Bu korxonada asosiy fondlarni yangilashdan dalolat beradi, bu esa asosiy vositalardan foydalanish samaradorligini oshiradi.
2022 yilda manbalarning umumiy o'sishi 3161 million so’mni yoki 298,21% ni tashkil etdi. Ushbu o'sish 2021 yilga nisbatan 6,94 barobar ko'paygan jalb etilgan manbalar o'sishi hisobiga erishildi, o'z manbalari esa aksincha 39,1 foizga kamaydi. Tashkilot mablag'larining umumiy miqdori 3161 million so’mga oshdi. yoki 298,21% ga. Mablag'larning aylanma va aylanma aktivlar o'rtasida taqsimlanishi 2021 yilda 1,3% dan 98,7% gacha. 2022 yilda ushbu mablag'lar guruhlarida ham mutlaq miqdor, ham tuzilma bo'yicha unchalik katta bo'lmagan o'zgarishlar ro'y berdi. Moliyaviy barqarorlik ko'rsatkichlarini tahlil qilgandan so'ng, biz "BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI" MChJ tashqi omillar (iqtisodiyotning umumiy holati, inflyatsiya, kreditlar bo'yicha foiz stavkalari) va ichki omillar (birinchi navbatda, yo'qligi ) tufayli beqaror moliyaviy ahvolda ekanligi haqida xulosa qilishimiz mumkin. o'z aylanma mablag'lari). “BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI” MChJ moliyaviy holatini mustahkamlash zaxiralari tovarlar sifati va raqobatbardoshligini oshirish, ularning tannarxini pasaytirish, moddiy, mehnat va moliyaviy resurslardan oqilona foydalanish, samarasiz xarajatlar va yo‘qotishlarni kamaytirish; qarz mablag'larini oqilona boshqarish; debitorlik va kreditorlik qarzlari.
Bakalavr amaliyoti bo'yicha ma'ruzada korxonada rejalashtirishni tashkil etish konsepsiyasi ham keltirildi. “BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI” MChJda 3 yilga biznes-reja tuziladi.
Korxonani rejalashtirish joylashuv kabi muhim savollarga javob berishga yordam beradi; tashkilot hozirda joylashgan joy (tashkilotning iqtisodiy holati); uning faoliyati natijalari va shartlari qanday; tashkilot maqsadlariga qanday va qanday resurslar bilan erishish mumkin. Korxona tomonidan tuzilgan rejalar asosida keyinchalik xo'jalik kompaniyasi direktorlar kengashining qarorlari aniqlanadi, ularni amalga oshirishga xodimlarni jalb qilish, erishilgan natijalarni monitoring qilish va rejalashtirilgan ko'rsatkichlar bo'yicha baholash uchun motivatsiya tizimi shakllantiriladi. .
Mijozlarning uzluksiz ta'minlanishini ta'minlash va kerakli mahsulot etishmasligi tufayli tovar aylanmasining kamayishiga yo'l qo'ymaslik uchun quyidagi tavsiyalarni berish mumkin:
1. Turli assortimentdagi tovarlarga talab dinamikasini tizimli ravishda kuzatib borish.
2. Tovarlarni sotish dinamikasini nazorat qilish va tovarlar taqchilligi xavfi paydo bo'lishidan oldin yangi buyurtma berish.
3. Talab oshgan taqdirda yoki etkazib beruvchining buyurtmasini bajarish muddati kutilmaganda ko'paygan taqdirda mumkin bo'lgan taqchillikni qoplash uchun mo'ljallangan, tashkilot uchun iqtisodiy ahamiyatga ega bo'lgan bir qator tovarlarning xavfsiz zaxirasiga ega bo'ling. Shuningdek, berilgan buyurtmani qisman bajarmaslik xavfi yuqori bo'lgan taqdirda xavfsizlik zaxirasiga ega bo'lish tavsiya etiladi .
Savdo hajmiga turli omillar ta'sir ko'rsatadi, ichki omillar orasida quyidagilar eng muhim o'rinni egallaydi:
- tovar ta'minoti (tuzilmasi, narx siyosati);
- xodimlar soni va ularning mehnat unumdorligi;
- moddiy-texnik bazaning mavjudligi.
Birinchi omil eng muhim hisoblanadi. Shu munosabat bilan, savdo aylanmasini oshirish yo'llarini ishlab chiqish bo'yicha tavsiya sifatida "BIRINCHI REZINOTEXNIKA ZAVODI" MChJ rahbariyati:
- har bir mahsulot turiga tegishli bo'lgan xarajatlar miqdorini ularning o'ziga xos turi bo'yicha xarajatlarni hisobga olgan holda narxlarni maksimal pasaytirishni aniqlash uchun bilish;
- ma'lum bir narxda yetarlicha talabga ega bo'lmagan tovarlardan, agar ushbu mahsulotning yuqori xarajatlari tufayli ushbu tovarlar narxini yanada pasaytirishning iloji bo'lmasa, tijorat muomalasida foydalanishni rad etish;
- tovarlarning har bir turi uchun ularni amalga oshirish qiymatidan past bo'lmagan (agar talab imkon bersa) farqli ravishda savdo marjasini belgilash.
Ushbu muammolarni hal qilish uchun savdo tuzilmasini, ya'ni tovarlarni, iloji bo'lsa, ko'proq fraksiyonel assortimentda sotishni tezkor tahlil qilish va nazorat qilishni tashkil etish kerak.
Tovarlarni assortiment bo'yicha sotish ustidan tezkor nazorat qilish uchun tegishli ma'lumot tashuvchilar kerak.
Tashkilotning iqtisodiy xizmati kelgusi davr uchun ulgurji savdoni rivojlantirish prognozlarini ishlab chiqishi va prognozlarning bajarilishi ustidan tezkor nazoratni amalga oshirishi kerak.
Bu korxona rahbariyati va uning xizmatlariga barcha turdagi resurslardan samarali foydalanishni ta’minlash va ulardan samarali foydalanish masalalarini tezkorlik bilan hal etish, ulgurji va chakana savdoni yil davrlari bo‘yicha bir maromda va bir xilda rivojlanishiga erishish, korxonalarni moddiy rag‘batlantirish tizimini takomillashtirish imkonini beradi. korxona xodimlarining ishi (sotilgan tovarlar sonini ko'paytirish, eng ko'p mijozlarga xizmat ko'rsatish, tovarlarni sotishdan daromad olish va boshqalar).