Birlamchi nuqson

Bir qancha yetakchi mutaxassislarning ishlarida ko'rsatilishicha, bolalardagi birlamchi nuqsonlar aqliy qobiliyatning buzilishiga, umumiy va mayda motorikadagi kamchiliklarga, atrof-muhit bilan o'zaro aloqada bo'lishdagi qiyinchiliklarga, kommunikativ muloqot vositalarini o'zgarishiga, so'zlashuv nutqining yetarlicha bo‘lmasligiga, atrof -muhitni idrok etishni qiyinlashishiga, ijtimoiy tajribani kambag‘allashuviga olib kelishi mumkin ekan. Nuqsonlarning o'zaro ta’siri ijtimoiy muhit bilan ijtimoiy moslashuvda qiyinchiliklar tug'dirishini L.S.Vigotskiy ham ta’kidlagan.

«Psixologiya, — dcgan cdi L.S. Vigotskiy1, - birinchidan, konk- rct, amaliy bo‘lib - ta’lim va tarbiya, bolaning rivojlanishi, mehnat faoliyati haqidagi fan bo‘lmog‘i lozim. Faqat shu vazifagina psixo- logiyani tirik va kerakli fanga aylantirishi mumkin*. Psixologiya umuman ruhiyatning, xususan inson ruhiyaiining namoyon bo’lishi, rivojlanishini oTganuvchi sohadir. Psixologiya ongli subyekt — in- sonning ichki dunyosini o‘rganadi.

«Psixologiya, — dcgan cdi L.S. Vigotskiy1, - birinchidan, konk- rct, amaliy bo‘lib - ta’lim va tarbiya, bolaning rivojlanishi, mehnat faoliyati haqidagi fan bo‘lmog‘i lozim. Faqat shu vazifagina psixo- logiyani tirik va kerakli fanga aylantirishi mumkin*. Psixologiya umuman ruhiyatning, xususan inson ruhiyaiining namoyon bo’lishi, rivojlanishini oTganuvchi sohadir. Psixologiya ongli subyekt — in- sonning ichki dunyosini o‘rganadi.

Psixologiya atamasi «psixe* - qalb, «logos» - o’qish, so‘z ma’nosini bildiradi. Ammo bu qisqa jumla inson ruhiyati haqida yelarli ma'lumot bermaydi. Psixologiya fanining mavzu bahsini ruhiyatni to’laroq tasavvur qilish uchun ruhiy jarayonlaming ke- chish mohiyatini, ichki kechinmalarning (sczgilar, fikrlar, hissiyot- lar) namoyon bo’lish qonuniyatlarini tushunish lozim. Shu oTinda kishilik jamiyatining tarixiy taraqqiyoti davomida psixologiya so- hasida erishilgan yutuqlarni eslab o‘tish joizdir.

Sharq mutafakkiri Abu Ali ibn Sino birinchi bo’lib, psixik funk- siyalar miyadagi ma’lum markazlar faoliyatiga bog‘liq dcgan fikrni ilgari surdi va uni ilmiy isbotlashga urindi. Unmg fikricha, jonivor- lar va insonlar o’simliklar dunyosidan farqli o‘laroq, tashqi ta’sir kuchlarini hissiy idrok etish qobiliyatiga cga. Bu qobiliyat uch xil kuch orqali namoyon bo‘ladi: (anani harakatga keltiruvchi, harakat- laniiruvchi kuch, umumiy kuch (u ko’rish, eshitish, his etish, ta’m va hid bilish faoliyati bilan bogliq) va aql kuchi (unga xayolot, xotira va aql-idrok kiradi). Mana shu kuchlarning har biri miya- ning ma’lum qismi bilan bog’liq hamda bosh miya biron qismining kasallanishi u bilan bog’liq, kuch faoliyatining ishdan chiqishiga sabab bo*ladi.