Bitiruv ishining dolzarbligi

Axborot tizimining namunaviy tarkibi. Avtomatlashtirilgan axborot tizimiga quyidagilar kiradi: odam(xodim), texnik vositalar, axborot va dasturiy ta’minot. Ular birgalikda boshqaruv usullari uchun ma’lumotlarni qayta ishlaydi.

1.3.1-rasm Axborot tizimining namunaviy tarkibi

Har qanday tashkilotning informatsion tizimini umumiy tarzda quyidagicha sxematik ko’rinishda ifodalash mumkin:

Ochiq tizimlarda teskari aloqa va nazorat mexanizmi mavjud bo’lmaydi.

Demak, yuqorida keltirilgan tizim yopiq tizim deb ataladi. Albatta, tizimning ichida boshqa bir tizimlar mavjud bo’lishi ham mumkin. Bunday tizimlar murakkab tizimlarga kiradi va ular boshqa tur va toifadagi tizimlarni o’z ichiga tarkibiy qism sifatida qamrab oladi. Har bir tizim boshqalaridan chegaralar orqali ajratib turadi.

Agar tizim tashqi muhit ko’rsatkichlari o’zgarganda ham, o’z-o’zini o’zgartira va boshqara olsa, bunday tizimlarni adaptiv tizimlar deb ataladi. Har qanday iqti-sodiy informatsion tizimni quyidagicha sxematik ravishda ifodalash mumkin:

Axborot tizimi ma’lumotlarini yig’ish, uzatish, saqlash, qayta ishlash, qidirish va natijalar chiqarishga xizmat qiladi. Bu tizimlar inson faoliyatining barcha sohalarida: sanoatda, transportda, bank-moliya sohalarida, ilmiy-tekshiruv, loyiha-konstruktorlik, o’qitish tizimi va boshqa sohalarda ishlatiladi. Misol sifatida, bunday axborot tizimini solishtirma tarzda quyidagicha tasavvur qilish mumkin:

Axborot tizimining transport sohasida qo’llanilishiga misol chiptalar sotish va ishlab chiqarish jarayonlarini rejalashtirish hamda boshqarish kabilardir. Chipta sotishga mo’ljallangan, keng aloqa tarmog’iga ulangan axborot tizimi tezlik bilan rivojlanib bormoqda. Bu sohadagi rivojlangan axborot tizimi aviatsiyada ham keng miqyosda qo’llanmoqda. Ko’pchilik mamlakatlar bank-moliya tizimida EHMlarning aloqa kanali tarmoqlari orqali ulangan axborot tizimi keng va samarali qo’llanilmoqda. Bunday tizimlarni loyihalashda xarajatlarni kamaytirish, boshqaruv va mijozlarga xizmat ko’rsatishni yaxshilash asosiy maqsad qilib qo’yiladi. Axborot tizimini qo’llash mehnat samaradorligini oshirib, aniqlikni ta’minlaydi, hisobotlar sifatini oshiradi, xarajatlarni kamaytiradi, hisobot va ma’lumotlarning yangi turlarini tayyorlash imkonini beradi. Bu tizimlar noto’g’ri operatsiyalar o’tishi ehtimolini kamaytiradi, mijozlarning kutish vaqtini anchaga kamaytiradi. Sotuv natijalarini tahlil qilish uchun qo’llaniladigan informatsion tizimning asosiy tashkil etuvchilarini quyidagicha ifodalash mumkin:

Informatsion tizimlarning strategik ahamiyatini quyidagicha ifodalashimiz mumkin: informatsion tizimlar tashkilot yoki firmani, uni o’rab turgan raqobat kuchlariga qarshi kurashishda quyidagi uch fundamental imkoniyat bilan ta’minlaydi:

Axborot tizimining amaliyot va boshqaruv nuqtai nazaridan tasnifining konseptual ko’rinishini esa quyidagicha tasvirlash mumkin (ya’ni, menejerlar va tadbirkorlikni qo’llaydigan axborot tizimining asosiy maqsadidir):

Axborot tizimini loyihalashtirish amaliyotiga jalb qilingan subyektlarni esa quyidagi tarzda sxematik ravishda ko’rsatishimiz mumkin:

Har qanday turdagi axborot tizimi loyihasini amalga oshirish va uni hayotga tatbiq qilishda muhim bosqichlar bosib o’tiladi. Bu bosqichlarning soni masalani qanday nuqtai nazardan ko’rish bilan bog’liq.

Lekin loyihani amalga oshirish natijasida hal bo’ladigan muammolarni muvaffaqiyatli ravishda tadqiq qilish va uning yordamida loyihani hayotga muvaffaqiyatli ravishda tatbiq etish asosiy masalalardan biri bo’lsa, uni quyida ko’rsatilgan yetti bosqichga bo’lib o’rganish, amalga oshirish hamda loyihani tashkilot hayotiga tatbiq qilish maqsadga muvofiq bo’ladi: