Biznes boshqaruv asoslari

Maxsulot narxi – ishlab chikarishga ketgan yoki boshqa bizneslar tomonidan mahsulotga
toʻlangan narx.
Faoliyat xarajatlari – mahsulot ishlab chiqarish bilan bogʻliq boʻlgan barcha xarajatlar. U oʻz
ichiga – oylik-maosh, mahsulotni saqlovchi va koʻrsatuvchi qurilmalar, kommunal xizmatlar,
soliqlar va boshqalarni oladi.
Foyda – barcha soliq va xarajatlardan toʻlab boʻlingandan keyin qolgan pul.
Yalpi foyda – narxni belgilashda juda muhim faktor. Yalpi foyda bu sotuv narxi va maxsulot narxi
orasidagi farq. U qoʻlingizdagi ishlab chiqarishga toʻlanadigan va foydani taʻminlaydigan pul
mikdorini koʻrsatadi.
Qoʻshimcha narx. Yalpi foyda bilan bogʻliq narxlash tushunchasi–qoʻshimcha narxdir.
Qoʻshimcha narx sotish uchun mahsulot tannarxiga qoʻshiladigan miqdordir.Qoʻshimcha narx
kutilayotgan yalpi foydaga teng. Qoʻshimcha narx mahsulot tannarxi yoki mahsulot sotuv narxi
foizida belgilanadi. Agar mahsulot 15$ tursa va uning qoʻshimcha narxi 100% boʻlsa, qoʻshimcha
narx 15$ va mahsulot narxi 30$ boʻladi. Oʻsha 30$li mahsulot sotuv narxida 50 %qoʻshimcha
narxga ega boʻladi. Tannarx qoʻshimcha narxi va sotuv qoʻshimcha narxini hisoblash 10gʻ5
rasmdagi formulada koʻrsatilgan.
Pasaytirilgan narx. Bizneschilar har doim ham mahsulotni oʻz belgilagan original narxlarda sota
olmaydi. Agar mahsulotga talab loyihadagidek baland boʻlmasa, agar sotuv mavsumi tugab
qolsa,yoki agar mahsulot koʻpayib ketsa, bizneschilar narxlarni pasaytirishiga toʻgʻri keladi.
Pasaytirilgan narx original narxning kamaytirilishidir.

Qoʻshimcha narx formulalari

Qoʻshimcha narx 
Tannarxga qoʻshimcha narx
Mahsulot narxi +foiz qoʻshimcha narx =tannarxga qoʻshimcha narx
Sotuv narxiga qoʻshimcha narx
Yalpi daromad+sotuv narxi = sotuv narxiga qoʻshimcha foiz qoʻshimcha narxi

10 – 5 rasm

Qoʻshimcha narx va kutilgan yalpi daromad orasida qanday bogʻliqlik bor?
Narxlar tushishi narxlardagi xato deb tushunilishi kerak, chunki u biznesning ishlab chiqarishga
ketgan pulni qoplaydigan va foyda olishidan keladigan pulni kamaytiradi. Ammo asl sotuv narxlari
mahsulot yangi boʻlganligi va talab katta boʻlgani uchun yuqori belgilangan boʻlishi

mumkin.Kichik narx pasayishlar sotilayotgan mahsulotning qolgan koʻp qismiga haliyam foyda

keltirishiga olib keladi. Qolgan mahsulot mahsulot tannarxi va xarajatlarga toʻlash uchun juda past
narxlarda sotilishi mumkin. Mahsulot sotuv narxini hisoblash formulasi qanday.
2 maqsad
Tarqatish kanallari.
1.
Taqsimlashning bevsita va bilvosita kanallarini farqlang.
Hindiston yoki Yangi Zelandiyada chiqarilgan qandaydir shaxsiy maxsulotlaringiz bormi? Agar
shunday boʻlsa, u sizning magaziningizga bir necha mamlakatlardan oʻtib yetib kelguncha boʻlgan
jarayon ehtimol murakkab va uzoq vaqt oluvchi jarayondir. Aksincha , siz fermaning maxsulotini
xarid qilganmisiz? u yerda mahalliy ishlab chiqaruvchilar mevalar, sabzavotlar va boshqa uyda
yetishtiradigan maxsulotlarnisotadi. Maxsulotlar yaqin masofaga olib boriladi va oʻsha kunning
oʻzida ertalab yigʻib olingan boʻlishi mumkin. Ikkala holat ham taqsimot jarayonini tasvirlaydi.
Taqsimlash isteʻmolchi mahsulot yoki xizmatni topishi, olishi va foydalanishi uchun
qoʻllaniladigan eng yaxshi usullar va jarayonlarni aniqlashtirishni oʻz ichiga oladi. Taqsimlash
marketing miksning elementi sifatida moʻljallangan bozorga mahsulot yoki xizmatni qulay qilish
uchun ishlatiladigan joylashuv va metodlardir. Mahsulot joʻnatiladigan marshrut va mahsulotni
ishlab chiqaruvchidan yakuniy xaridorga yetkazilgungacha jalb etilgan bizneslar taqsimot kanali
sifatia maʻlum.