Biznes huquqi tushunchasi va manbalari

Biznes huquqining asosiy tamoyillari

• Respublikamizda tadbirkorlikning asosiy maqsadi iqtisodiyotning ko‘p qirrali yo‘nalishini ta’minlash, ishlab chiqarishni iste’molchilarning talab va ehtiyojiga moslash, taqchillikni, qimmatchilikni yengib o‘tish, fuqorolarning iqgisodiy faoliyat sohasidagi erkinligani ta’minlash, har bir kishining shaxsiy qobiliyatini qadrlash va tadbirkorlik sohasidagi ularning boy imkoniyatlari ochilishiga, yuksak unumdorlik va tashabbuskorlik bilan mehnat qilishlariga shart-sharoit yaratib berishdan iborat. Tadbirkor faoliyati faqat qonun doirasida bo‘lishi kerak. Bu yuqorida ta’kiddanganidek, har bir tadbirkor respublikamizda hozir amalda bo‘lgan qonunlarga mos faoliyat bilan shugullanishga haqli ekanligini anglatadi. Tadbirkor biron foyda yoki daromad olish maqsadida tovar ishlab chiqarish yoki maishiy qulaylik yaratish bilan bog‘liq faoliyat bilan shug‘ullanar ekan, uning faoliyati faqat qonun doirasida bo‘lishi kerak.

Tadbirkorlikning asosiy tamoyillari

O‘zbekiston Konstitutsiyasining 36-moddasida har bir shaxsning mulkdor bo‘lishi, 54-moddasida esa mulqdor mulkiga o‘z xohishiga ko‘ra egalik qilishi, undan foydalanishi va uni tasarruf etishi belgilangan. Har bir fuqoroning mulkdor bo‘lishi va undan foydalanishi respublikamizda bozor munosabatlarining rivojlanishiga nihryatda katga zamin yaratadi. Shu tufayli O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 53-moddasida "Bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan O‘zbekiston iqtisodiyotining negizini xilma-xil shakllardagi mulk tashkil etadi. Davlat iste’molchilarining huquqiy ustunligani hisobga olib, iqgisodiy faoliyat, tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligani, barcha mulk shakllarining teng huquqgaligini va huquqiy jihatdan babbaravar muhofaza egalishini kafolatlayii", deb ko‘rsatilgan.

Biznes huquqiy munosabatlar

Subyektiv huquq deganda, muayyan huquqiy munosabatda qatnashuvchi shaxsga tegishli boʻlgan huquq normalari tushuniladi. Davlat tomonidan oʻrnatilgan tartib qoidalar asosida vujudga keladi va ularga muvofiq ravishda amalga oshiriladi.

• Subyektiv huquq deganda, muayyan huquqiy munosabatda qatnashuvchi shaxsga tegishli boʻlgan huquq normalari tushuniladi. Davlat tomonidan oʻrnatilgan tartib qoidalar asosida vujudga keladi va ularga muvofiq ravishda amalga oshiriladi.
• Biznes huquqiy munosabatlarning subyektlari boʻlib ana shu munosabatlarda qatnashuvchi shaxslar hisoblanadi. Bular yuridik shaxs huquqiga ega boʻlgan korxona va tashkilotlar, shuningdek, ularning boʻlinmalari hisoblanadi.