Biznes modellarining turlari

H.Chesbrough biznes modellarining tasnifi

Biznes model turlari	1-turi	2-turi	3-turi	4-turi	5-turi	6-turi
	Nodifferensial	Differensial	Segmentlangan	Tashqi yo‘naltirilgan	Innovatsion jarayonlar bilan integratsiyalashgan	Moslashuvchan
Misollar	Oilaviy restoranlar	Ishni yangi boshlagan texnologik kompaniyalar	Qandaydir texnologiyalarni targ'ib qiluvchi kompaniyalar	Yetuk sanoat sohasida faoliyat yuritadigan ilmiy-tadqiqot kompaniyalari	Yetakchi moliyaviy kompaniyalar	Intel, Wal-Mart, Dell

Muallifning fikriga ko'ra, qiymat zanjiri yo'nalishi va kompaniya mijozlari segmentini belgilaydigan biznes modellari tasnifini ajratib ko'rsatish mumkin. Ushbu kontseptsiyaning birinchi biznes modellari B2C (biznesdan iste'molchiga) yoki "hisoblagich" modeli va B2B (biznesdan biznesga) bo'lgan. Bundan tashqari, B2G (biznesdan hukumatga) segmentida ishlaydigan va hukumat ehtiyojlariga xizmat ko'rsatadigan kompaniyalar uchun variantlar paydo bo'la boshladi. Shuningdek, biz G2B (hukumatdan biznesga) ta'sir o'tkazish formatini ta'kidlashimiz mumkin, unda biznesga xizmat ko'rsatishga qaratilgan davlat xizmatlari shakllanadi va o'zaro ta'sir ushbu xizmatlar atrofida o'rnatiladi. IT-texnologiyalarni rivojlanishi bilan ko'p segmentli o'zaro munosabatlarga asoslangan biznes modellarining yangi qatlami shakllanadi, masalan, iste'molchilar Internetdagi xizmat dasturi orqali bir-birlariga turli xil tovarlarni sotadigan C2C (iste'molchi iste'molchiga yoki tengdoshga teng) biznes modeli. Shuningdek, uning turli xil modifikatsiyalari paydo bo'ladi, masalan B2C2C, C2B2C, ular qiymat zanjirining turli bosqichlarida iste'molchilarni bir-biri bilan, iste'molchilar bilan biznesni birlashtiradi va ushbu zanjirning asosiy o'yinchilarining turli xil kombinatsiyalari yaratiladi. Ehtimol, elektron tijorat biznes modellari tasnifini yaratishga birinchi urinish Pol Timmers tomonidan qilingan.
Qisqacha tavsiflar, imtiyozlar (biznes, mijozlar, etkazib beruvchilar uchun) va 11 modelning namunalari keltirilgan:
- Internet-do'kon (elektron do'kon);
- Internet-xaridlar (elektron xaridlar);
- Internet-kim oshdi savdosi (elektron kim oshdi savdosi);
- Internet-savdo markazi (elektron savdo markazi);
- bilvosita bozor (uchinchi tomon) (uchinchi tomon bozori);
- virtual tizim (virtual hamjamiyat);
- qiymat zanjiri bo'yicha xizmat ko'rsatuvchi provayderni ta'minlash;
- qiymat zanjiri integratori;
- hamkorlik platformasi;
- axborot vositachiligi;
- sifatli xizmatlar (ishonchli xizmatlar).
Boshqa yondashuv doirasida 8 ta "atom biznes modeli" taklif qilindi. To'liq ro'yxatni tuzishga urinishdan ko'ra, ushbu mualliflar deyarli har qanday biznes modelini aks ettirish uchun turli shakllarda birlashtirilishi mumkin bo'lgan 8 ta modelni aniqladilar. Atom biznes modellari:
- kontent-provayder. Vositachilar orqali tarkibni (axborot, raqamli mahsulotlar va xizmatlar) taqdim etadi;
- mijoz bilan to'g'ridan-to'g'ri ishlash (Directto Consumer). Tovarlar yoki xizmatlarni to'g'ridan-to'g'ri xaridorga taqdim etadi, ko'pincha tarqatish kanalining an'anaviy ishtirokchilarini chetlab o'tadi;
- xizmatlar to'plamining provayderi (To'liq xizmat ko'rsatuvchi). Bir sohada (masalan, moliyaviy, sog'liqni saqlash, kimyo) vositachilarsiz xizmatlarning to'liq spektrini taqdim etadi va mijoz bilan o'z-o'zidan munosabatlarni yopishga harakat qiladi;
- vositachi (vositachi). Axborot berish orqali xaridor va sotuvchilarni birlashtirish;
- umumiy infratuzilma. Umumiy AT infratuzilmasi yordamida hamkorlik qiladigan ko'plab raqiblarni birlashtiradi;
- qiymatlar tarmog'ining integratori (Value NetIntegrator). Axborot yig'ish, birlashtirish va tarqatish orqali qiymatlar tarmog'idagi harakatlarni muvofiqlashtiradi;
- virtual hamjamiyat (Virtual Community). Umumiy manfaatlarga ega bo'lgan odamlar jamoasini yaratadi va targ'ib qiladi, shu bilan o'zaro aloqada bo'lish va xizmat ko'rsatishga imkon beradi;
- butun korxona (butun korxona). Bu sizning ko'plab bo'limlarni o'z ichiga olgan tashkilotning barcha xizmatlaridan foydalanishingiz mumkin bo'lgan yagona aloqa nuqtasidir.
Avval aytib o'tganimizdek, biznesning innovatsion modellarini yaratishga dastlabki qiziqish axborot texnologiyalari sohasidan kelib chiqqan edi, ammo vaqt o'tishi bilan boshqa sohalar ushbu masalaga e'tibor qaratdilar. 2005 yilga kelib, Economist Intelligence Unit tomonidan o'tkazilgan tadqiqotga ko'ra, so'ralgan menejerlarning yarmidan ko'pi innovatsion biznes modellarini kompaniyaning muvaffaqiyatli kelajagi uchun innovatsion mahsulotlar yoki xizmatlardan ko'ra muhimroq deb hisoblashgan.
Xulosa qilib aytish mumkinki, yaqinda o'tkazilgan tadqiqotlar uchta asosiy biznes modeli innovatsion turlariga ishora qilmoqda:
- sanoat darajasidagi innovatsiyalar, ya'ni. mavjud sanoat tarmoqlarini mutlaqo yangi va tubdan qayta formatlashga olib keladigan, shuningdek noyob aktivlar va vakolatlarning rivojlanishiga sabab bo'ladigan vertikal qiymat zanjiridagi sezilarli o'zgarishlar;
- korxonani qayta qurish va / yoki ishbilarmonlik tashkilotining tarmoqli yaxlit tuzilmasini yaratish tufayli sanoatning qiymat zanjirida korxonaning roli o'zgarganda, korxona darajasida yangilik. Ko'pincha bu jarayonlar aktivlarning konfiguratsiyasini, vakolatlarini va dinamik imkoniyatlarini o'zgartiradi;
- iste'molchilarning yangi qiymatini shakllantirish va mahsulot va xizmatlarning sifatini yaxshilash, shuningdek narxlashning yangi modelini joriy etish orqali iste'molchilar ta'minoti darajasidagi yangiliklar.
Tashkil etilgan kompaniyalar tubdan yangi mahsulotni chiqarishi uchun uning mavjud biznes modeliga qanday "mos tushishini" tushunib, yangi biznes modeliga o'tishning zaruriyati va maqsadga muvofiqligi to'g'risida tegishli xulosalar chiqarish kerak.
K. Markidesning yangi biznes modelining raqobatbardosh o'lchovlari asosida kompaniyaning quyidagi biznes tasniflash xususiyatlari va turlarini ajratish mumkin (3-jadval).
Ushbu tasnif batafsilroq va marketing modellari, ishlab chiqarish, tashkiliy tuzilish va boshqalar kabi biznes modellarining tanlangan elementlari turlariga asoslangan bo'lib, undan foydalanish ko'plab kompaniyalarni taqqoslash va guruhlash kerak bo'lganda, masalan, investitsiya portfelingiz uchun talabnoma beruvchilarni tanlashda maqsadga muvofiqdir.