Biznеs yuritishdа iqtisоdiy оmillаr


Download 0.91 Mb.
bet1/3
Sana07.04.2023
Hajmi0.91 Mb.
#1337951
  1   2   3
Bog'liq
Biznеs yuritishdа iqtisоdiy оmillаr

Biznеs yuritishdа iqtisоdiy оmillаr

  • Biznеs yuritishdа iqtisоdiy оmillаr
  • www.arxiv.uz

REJA:

  • Biznеs yuritishdа iqtisоdiy оmillаr.
  • Biznes – bozor iqtisodiyotining ustivor sohasi
  • Qisqa xulosa
  • www.arxiv.uz

Bozor iqtisodi, uning tamoyillari va o’ziga xos xususiyatlari

  • Inson, insoniy jamiyat va iqtisodiyot bir-biridan ajralmas tushunchalardir. Iqtisodiyot inson yordamida, uning manfaatlari yo’lida vujudga kelgan bo’lib, bir vaqtning o’zida ham ayrim insonlarning, ham butun jamiyatning rivojlanishiga katta ta’sir ko’rsatadi.
  • www.arxiv.uz
  • www.arxiv.uz
  • Iqtisodiyot
  • Buyruqbozlik
  • Bozor
  • Aralash
  • Buyruqbozlik iqtisodiyoti jamiyatdagi ishlab chiqarishda davlatning roli etakchi ekanligi bilan tavsiflanadi. Barcha mulk davlatga tegishli bo’lib, u tomonidan qabul qilinuvchi qarorlar iqtisodiyotning barcha soha va tarmoqlari uchun majburiy hisoblanadi.
  • www.arxiv.uz
  • Bozor iqtisodiyoti – tadbirkorlik faoliyati, xo’jalik hisob-kitoblari, tovar va xizmatlarni ayirboshlashga, talab va taklif o’rtasida tartibga solinuvchi nisbatga asoslangan iqtisodiyotdir. Uni ba’zida erkin tadbirkorlik tizimi deb ham atashadi. Aralash iqtisodiyot – turli xil shakllarda bo’lib, bozor iqtisodiyoti va davlatning iqtisodiy jarayonlarni tartibga solishdagi ishtirokining uyg’unlashuvi bilan tavsiflanadi.
  • www.arxiv.uz
  • O’tgan asrning 80-yillar oxirida buyruqbozlik iqtisodiyoti o’rniga bozor iqtisodiyoti kelib, u mos keluvchi bozor munosabatlari va mulkchilikning turli xil shakllarini olib keldi. Buyruqbozlik (markazlashgan) iqtisodiyotda boshqaruv «yuqoridan pastga» amal qilgan bo’lib, qabul qilinuvchi qarorlarning samarali va asoslanganligi ta’minlash uchun zarur bo’lgan teskari aloqa doim ham ko’zga tashlanmagan bo’lsa, bozor iqtisodiyoti va bozor munosabatlari faoliyat turini tanlashda erkinlikni, tadbirkorlik faolligi va raqobatni ko’zda tutadi. Bu erda moddiy baza bo’lib xususiy mulk xizmat qiladi, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishni esa yuqori foyda olish rag’batlantiradi.
  • Bozor iqtisodiyoti qadimgi davrlarda vujudga kela boshlagan bo’lsada, uch yuz yildan beri amal qilib kelmoqda. Tovarlarni ayirboshlash zaruratidan kelib chiqqan bozor asta-sekinlik bilan jamiyatdagi iqtisodiy aloqalarning asosiy shakliga aylanib bordi. Bozor munosabatlarining rivojlanishi bilan odamlar tovarlarni ayirboshlash qandaydir sirli aloqalarga egaligini tushuna boshlagan bo’lib, ularni Adam Smit o’z vaqtida «ko’rinmas qo’l» deb atagan.
  • www.arxiv.uz
  • Hozirgi kunda bozor Adam Smit davridagi yoki K.Marksning «Kapital» asarida tasvirlangan bozorga unchalik o’xshamaydi, albatta. Biroqning bozorning asosi sezilarli o’zgarmagan. Narx, qiymat, raqobat, talab va taklif – bularning barchasi bozor toifalaridir. Bozor mexanizmini to’g’ri tushunish uchun narx va qiymat o’rtasidagi farqni tasavvur qila olish, iste’mol va ayirboshlash qiymati nima ekanligini, raqobatning asosiy belgilarini bilish zarur.
  • Bu erda yana bir narsaning ahamiyati bundan kam emas: tovar ayirboshlash sohasi sifatida bozor dinamikasi yuqori bo’lib, barqarorlik darajasi past hamda o’z agentlariga talablari yuqoriligi bilan ajralib turadi. Bunday sharoitlarda korxonaning muaffaqiyatga erishuvi yuqorida aytib o’tilgan toifalardan tashqari bozor ehtiyojlari hamda tadbirkorlik tashabbusining mahsuldorligiga ham bog’liq bo’ladi. Ko’pchilikning hisoblashicha, iqtisodiyotga bozor tartiblarini kiritishning o’zi etarli, vaqtinchalik qiyinchiliklar o’tib ketishi bilan jadal suratlarda rivojlanish boshlanadi. Biroq amalda bunday bo’lishi mumkin emas.
  • www.arxiv.uz
  • Germaniya, Koreya va Xitoyni esga olaylik. Bu mamlakatlar ikki qismga bo’lib tashlangan hamda mamlakatning bir qismida bozor iqtisodiyoti, ikkinchi qismida esa rejali-taqsimot iqtisodiyoti amal qilgan edi. Bu mamlakatlarda yashagan odamlar millati, tili, dini va urf-odatlari bir xil bo’lsada, ular erishgan iqtisodiy rivojlanish natijalari bir xil bo’lmagan. Demak, har bir davlatning gullab-yashnashi uning tabiiy resurslari, jumladan, jamiyatda to’plangan boylikdan tashqari xo’jalik yuritish tizimi, iqtisodiyotni barcha miqyosda boshqarish usul va uslublariga bog’liq bo’ladi.
  • www.arxiv.uz
  • www.arxiv.uz

Download 0.91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling