Biznesni tadqiq etish

“STRATEGIYA”  so’zi  “strategos”  grek  so’zidan  kelib  chiqqan  bo’lib, 
“generalning  san’ati”  ma’nosini  anglatadi.  U  hozir  ham  o’z  ma’nosida  harbiy 
boshliq tarkibining harbiy operatsiyalarini rejalashtirish san’atini bildiradi. 
Firma  qo’yilgan  maqsadlarga  kaysi  usul  bilan  samarali  erishish  mumkin  va 
buning  uchun  nima  qilish  zarur degan  savolga  javob  berish  imkoni  mavjud.  Bitta 
maqsadga turli usullar bilan erishish mumkin bo’lganligi uchun strategiyani tanlash 
bosqichini  ko’zlangan  manzilga  etib  borishning  yo’nalishi  va  harakat  vositasini 
tanlashdek  belgilash  mumkin.  Buning  uchun  iktisodiy  nazariyada  strategiyalar 
tizimi va strategik xarakatning mexanizmi (modellari) ro’yxati mavjud. 
Strategiyalar  tizimi  strategik  karorlarni  kabul  qilishning  uch  boskichini  uz 
ichiga oladi: 
1)  Umumiy  yoki  korporativ.  Korporativ  strategiya  korxona  umumiy 
rivojlanishining  yo’nalishini  ko’rsatadi.  Bu  bosqichda  sub’ekt  iktisodiy 
faoliyatining  shakl  va  turlari  majmuasi  xaqida  qaror  qabul  qilinadi.  Bunda 
kushilish,  sotib  olish  yoki  biznesning  biron  turidan  chiqish  xakidagi  savollar, 
masalalar xal qilinadi. 
2)  Ishbilarmon  yoki  raqobat.  Ishbilarmon  strategiyalar  (biznes  rejalarda 
ifodalanadi) tanlangan (korporativ boskichda) tovar bozorida raqobat ustunliklariga 
erishish  usulini  ta’riflab  beradi.  Ushbu  strategiya  alohida  tovar  va  xizmatlarni 
raqobat pozitsiyasini yaxshilashga yunaltiriladi. Bu erda yangi maxsulotlarni ishlab 
chiqarish  bo’yicha  istiqbollar  va  mavjud  istiqbolsiz  tovarlardan  voz  kechish 
masalalari  ko’rib  chiqiladi,  ma’lum  tovar  bozori  yoki  bozor  segmentidagi  ishlab 
chiqarish, baho, reklama, sotish va shu kabi siyosatlar aniqlashtiriladi.  
3)  Funktsional.  Funktsional  strategiyalar  bulim  va  xizmatlar  xarakatlarini 
korxonaning  ishlab  chiqarish  bulinmalari  darajasida  aniqlashtiradi.  Ishlab 
chiqarish, marketing, moliya va personal korporativ va ishbilarmon strategiyalarga 
erishishning  usulini  rejalashtiradilar.  Misol  uchun,  ishlab  chiqarish  sohasidagi 
funktsional  strategiya  yaroksiz  maxsulotni  ishlab  chiqarmaslik,  xom  ashyo 
yukotishlarini kamaytirish va boshkalardan iborat bo’lishi mumkin. 

---

106