Blackcurse

GUANIN-SIТOZIN          SIТOZIN-GUANIN 

DNKning 

qo’shaloq 

zanjiri 

molekulasida 

azotli  asoslar  xuddi  shu 

kombinatsiyadagina  uchraydi.  Agar  qandaydir  usul  bilan  DNK  molekulasidan  biror azotli 

asosni  olib  tashlasak,  uni    o’rnini  faqat  xuddi  shunday  asos  olishi  mumkin,  boshqalarini 

kattaligi jihatidan ham, ximiyaviy bog hosil qilish jihatidan ham to’g’ri kelmaydi. 

Maktabda  bu  temani  o’tishda  xuddi  shu  o’rinda  o’quvchilarga  unchalik  murakkab 

bo’lmagan masala, ya’ni DNKni bir zanjiridagi nukleotidlarni tartibi aniq bo’lgan holda, 2- 

zanjirdagi  nukleotidlarni  tartibini  aniqlashni    topshirishimiz  mumkin.  DNKni  bir  zanjiri 

doskaga  chiziladi,  o’quvchilar  esa  2-zanjirini  to’ldirishadi.  Bu  bilan  o’quvchilarda  DNK 

avtoreproduksiyasi kao’ida dastlabki tushincha hosil bo’ladi. 

Molekulyar  pogonani  hosil  bo’lishi  uchun  adenin  timinning  zaruriy  to’ldiruvchisi 

hisoblanadi,  guanin  va  sitozin  bir-birini  to’ldiruvchilari  bo’ladi.  Shularni  hisobga  olganda 

DNK molekulasini har 2la zanjirini nukleotidlari bir-biriga to’ldiruvchilardir.  

Agar DNK molekulasining zanjiridan birisi tegishli nukleotidlarga va fermentlarga ega 

bo’lgan ximiyaviy muxitda ushlash mumkin desak u holda zanjir avtomatik ravishda 2-sini  

to’zib olar edi. Bunda hosil bo’lgan 2- zanjir avvalgisini to’ldiruvchisi bular edi. 

Shunday  qilib  qulay  sharoidda  kerakli  nukleotidlar  yetarli  bo’lganda  maxsus 

fermentlar  ishtirokida  ajralgan  DNK  zanjirlaridan  DNK  molekulasi  hosil bo’ladi. Bu DNK 

reduplikatsiyasi yoki avtoreproduksiyasi deyiladi. Hujayralar bo’linishidan avval xuddi shu 

yo’l  bilan  DNK  mikdori  2  xissa  ortadi  va  kiz  hujayralaridagi  DNKni  mikdori  ona 

hujayralardagi bilan tenglashadi. 

DNK  reduplikatsiyasi  oqsil-fermentlarning  faoliyati  natijasida  amalga  oshadi. 

Ferment  DNK  polimeraza  2  zanjirli  DNK  molekulasi  buylab  guyo  “urmalab”  boradi  va 

orqasida  2ta yangi DNK hosil bulaveradi.