Бўлиш мумкин э уўК

Р
ен
ди
 
Г
ей
ж

---

Ре
нд
иГ
е
йж
босими, ҳозирда ўзимга қулайлиги, ўжарлик, қайсарлик 
орасида ўз йўналишимни йўқотиб қўйишим ҳеч гап эмас.
Фаровон бўлиш учун бахтли бўлиш, бахтли бўлиш 
учун эса аниқ мақсадга эга бўлиб, уни рўёбга чиқариб 
яшаш зарур, ҳатто бу ноқулай, сиёсий томондан 
нотўғри, жамият буни ёқтирмаса ва ўз ҳиссиётларингиз 
бошқа йўлга бошласа ҳам.
Австралиянинг Сидней шаҳрида биринчи марта 
«Фаровонликнинг ноёб сири» мазмунида семинар 
ўтказиш вақтида дўстим Питерни учратиб, хурсанд 
бўлдим. Питер эски дўстим, яхши инсон, ногиронлар 
аравачасида ҳаракат қилади. Шунга қарамай, семинарда 
ногиронлар аравачасида ҳаракатланувчиларни шахсий 
меҳмонхона, ресторан ва дўконларга киришини ташкил 
қилиш ҳақидаги қонунни қўллаб овоз бермасликларига 
чақирдим, чунки бу шахсий мулк эгалари ҳуқуқларини 
бузади, улар аравача юрадиган махсус йўл, арава 
турадиган жой, туалет хоналарини кенгайтириш ва шу 
каби қ у л а й л и к л а р учун х а р а ж а т л а р н и к ў тар а 
олмасликлари аниқ. Бунга мажбур қилиш эса мулк 
эгалари ҳақ-ҳуқуқларини поймол қилиш дегани.
Меҳмонхона ва ресторан эгаларидан «Давлат бунга 
мажбур қилишига сизлар қандай қарайсиз?» деб 
сўраганимда, барча менинг фикримни маъқуллади. 
Шунда мен семинар қатнашчиларидан сўрадим:
«Орангизда ўз бизнесига эгалар борми?» 45 % 
қатнашчилар «Бор» деб жавоб беришди. Мен яна 
сўрадим: «Бизнеси борлар ногиронлар учун керакли 
шароитни ўзларида яратганмилар?»
Бир овоздан «Йўқ» деган жавоб эшитилди. Кейин 
яна сўрадим: «Бизнеси борлар, қани айтинг-чи, 
интернетда кимнинг сайти бор?» Барча қўлини кўтарди. 
Яна сўрадим: «Сизнинг сайтингиздан кўзи ожизлар
122

---

ф ойдалана олиш и учун аудиотрансляцияни ким 
ташкил қилган?» Ҳамма қўлини туширди. Демак, ҳеч 
ким...
Бу мисоллар қўпол туюлса ҳам шуни кўрсатадики, 
ҳукумат шахсий мулкни бошқаришга аралашавериб, 
турли кўрсатмалар бераверса, шахсий мулк эгалари 
ҳуқуқларини қўпол равишда поймол қилган бўлади. 
Агар ҳар бир тадбиркор ногиронлар учун алоҳида 
йўлакча, туалет, қўшимча жой ташкил қилса, веб 
сайтида аудиотрансляция қилиши, саводсизларга 
тузилган суратли меньюлар, кар ва соқовларга сурдо 
таржима қиладиган бўлса, иш бошлаши учун қанча 
маблағ зарур бўлади, бу ҳаракатлар ўзини оқлайдими?
Харажатларнинг кўплигидан кўпчилик бу ишни 
бошлай олмайди, натижада прогресс тўхтайди, ўйлаган 
ишлар амалга ошмайди. Бундан барча озор чекади, 
биринчи галда камбағаллар ва ногиронлар.
Мен, албатта, Питер ва бошқа ногиронларнинг биз 
билан бирга р есто р ан га бориб овқатлан и ш и н и
истардим, лекин буни кимнинг ҳисобига ташкил қилиш 
керак, бу ҳақда ўйлаб кўриш зарур.
Агар сиз тўғри фикрласангиз, ресторан эгасини 
қўш и м ча х ар аж ат қи л и ш га д ав л а т то м о н и д ан
мажбурлаш - унинг ҳуқуқларини поймол қилиш 
эканлигини тушуниб етасиз. Агар тадбиркор 100 000 
доллар харажат қилиб ўз ресторанини қурса, улар фақат 
ўзлари хоҳлаган харидорларга хизмат кўрсатишга 
ҳақлидирлар.
Нима қилса бўлади, деган савол туғилади. Жавоб 
оддий: бундай корхоналарни давлат назоратидан озод 
қилинг, эркин бозор ўз вазифасини тўғри бажаради.
Узоқни кўрувчи ресторан ва меҳмонхона эгалари 
агар ногиронлар учун шароит яратилса, харидорлар
123