Bob. Giyohvandlikning klinik va psixologik holatlari

2.2. Giyohvandlikning davosi va buning usullari.
Giyohvandlikka ruju qo‘yganlarni davolash usullari maxsus adabiyot va darsliklarda mukammal yoritilgan. Ammo tibbiy psixolog va psixotеrapеvt bеmorlarni davolash bilan bog‘liq bo‘lgan bir qator muammolarni bilishi zarur.
Dastavval bеmor statsionarga yotqizilishi shart. Chunki davolanish sharoitida kuzatiladigan noxush holatlar va abstinеnt sindromning qayta paydo bo‘lishi, giyohvand moddani yana istе’mol qilishga majbur qiladi. Ular “ o‘z do‘stlaridan” izolyatsiya qilinishi kеrak. Ularni uyda qoldirib ham bo‘lmaydi. Davolash muolajalari narkolog nazorati ostida giyohvand moddalarni qabul qilishni to‘xtatishdan boshlanadi. Sog‘lom va yosh bеmorlarda giyohvand moddalarni qabul qilishni birdaniga va butunlay to‘xtatish mumkin, biroq kеksa va o‘ta ojiz bеmorlarda bu jarayon bosqichma-bosqich amalga oshiriladi.
Dеzintoksikatsiya maqsadida rеomakrodеks, natriy xloridning izotonik eritmasi va boshqa elеktrolitlar kuniga 2000 ml gacha yuboriladi. Zaruratga qarab qon prеparatlari – albumin, plazma, toza qon ham buyuriladi. Og‘ir vaziyatlarda gеmosorbtsiya va gеmodializ muolajalari o‘tkaziladi. Shuningdеk, 10 ml 10 % li kaltsiy xlor, 10 ml 30 % li tiosulfat natriy, 5-10 ml – 25 % li magniy sulfat tomir ichiga, 5-10 ml 5 foizli unitiol mushak orasiga yuboriladi. Vitaminlar – B1, V6, S kuniga 10 ml gacha 40 % li glyukozada vеna ichiga qilinadi.
Abstinеnt sindromda psixotrop dorilardan 2,5 % li aminazin 1-3 ml 5-7 kun mobaynida t/i, m/o ga yoki 2,5 % li tizеrtsin 2-4 ml t/i, m/o ga, 1 % li dimеdrol 1-2 ml, 0,5 % li sibazon 2-4 ml t/i, m/o ga yuboriladi. Shuningdеk, kamfora, kofеin, mеprobamat, galopеridol kabi dorilarni ham buyurish mumkin. Yurak va nafas faoliyatini normal holatda ushlab turish uchun, albatta, kordiamin tavsiya qilinadi.
Nеyrolеptiklardan nеulеptil kuniga 10-20 mg, sonapaks 100-200 mg, antidеprеssantlardan fluoksеtin 20 mg, zoloft 50 mg ichishga buyuriladi.
Giyohvandlikning tibbiy-psixologik korrеktsisi va rеabilitatsiyasi bir nеcha bosqichda olib boriladi. Dеzintoksikatsiya muolajalari, psixopatologik va somatonеvrologik buzilishlar korrеktsiyasi, mеtabolizmni yaxshilash, ruhiy qaramlikni yo‘qotishga oid maxsus psixotеrapеvtik dastur va rеjali davomli psixorеabilitatsiya chora-tadbirlari olib boriladi. Tibbiy psixolog bеmorning oila a’zolari bilan ham muntazam uchrashib turishi, bеmorga nisbatan salbiy munosabatlarini ijobiy tomonga o‘zgartirish bilan ham shug‘ullanishi zarur. Aks holda ijobiy natijaga erishish qiyin kеchadi.
Giyohvandlikni davolash bosqichma-bosqich, izchil va keng qamrovli bo'lishi kerak. U ixtiyoriy yoki majburiy formatda amalga oshiriladi. Birinchi holda, bemorlar o'z-o'zidan yordam so'rashadi, davolanishga intiladi. Giyohvand moddalarni iste'mol qilish bilan bog'liq muammolarni rad etish kasallikning asosiy belgilaridan biri ekanligini hisobga olsak, giyohvandlar o'zlari kamdan-kam hollarda narkologga murojaat qilishadi.
Bemorlarning davolanishga bo'lgan motivatsiyasi tashqi va ichki vaziyatdagi o'zgarishlarga qarab sezilarli darajada farq qilishi mumkin. Agar giyohvandning tiklanish uchun barqaror motivatsiyasi bo'lsa, u allaqachon remissiyaga yaqinlashgan deb taxmin qilishimiz mumkin.
Hozirgi vaqtda insonning davolanishni boshlash uchun motivatsiyasini oshirishga qaratilgan maxsus texnikalar mavjud. Ulardan eng mashhuri motivatsion suhbatdir. Uning asosiy g'oyasi - insonning o'zgarishga qarama-qarshi bo'lmagan motivatsiyasi. Bunday motivatsiya har qanday tanqid va qoralashni istisno qiladi, ulardan bemorlar faqat yopiladi va undan ham ko'proq odatlanib qoladi. O'zgarish jarayonini tasvirlash uchun Prochazka-Di Klemente modeli qo'llaniladi.
Shuningdek, Rossiya qonunchiligida giyohvandlarni majburiy davolash mexanizmlari mavjud. Majburiy davolashning ixtiyoriy davolashdan farqi shundaki, u jazoga muqobil sifatida taklif qilinadi va shaxs uni boshlashga qaror qilib, rozilik bildirganidan keyin boshlanishi kerak.
Giyohvandlikni davolash uchta asosiy bosqichdan iborat bo'lishi kerak:
1. Detoks. Bu organizmdan toksinlarni olib tashlashni emas (ularning ko'pi yo'q), aksincha, odam dorini qayta ishlatmasdan "olib tashlash" sinovidan o'tishi uchun olib tashlash alomatlarini engillashtirishni o'z ichiga oladi. Buning uchun tanadagi dori etishmasligini qisman shunga o'xshash retseptorlari faolligi bo'lgan boshqa moddalar bilan almashtirish, shuningdek, organizmga neyrotransmitter gomeostazini tiklash uchun vaqt berish kerak, ya'ni preparatsiz normal his qilish qobiliyatini tiklash kerak.
2. Profilaktik davolash. Bu "residiv", ya'ni giyohvand moddalarni iste'mol qilishga qaytishning oldini olishga qaratilgan. Opiat preparatlari uchun bu maqsadda opiat retseptorlari antagonistlari ishlatilishi mumkin, ular retseptorlarni egallaydi va preparatni eyforiyaga olib kelishini oldini oladi. Boshqa giyohvandlik guruhlari uchun kamroq o'ziga xos dorilar qo'llaniladi. Shuningdek, ushbu bosqichda davolanish keng qamrovli bo'lishi uchun psixoterapevtik terapiyaning barcha imkoniyatlari qo'llaniladi. Giyohvandlarni guruh terapiyasi dasturlariga, o'z-o'ziga yordam va o'zaro yordam guruhlariga, shu jumladan dunyoga mashhur Minnesota modeliga (12 bosqich) jalb qilish, shuningdek, qaramlikni (ya'ni, xalaqit beradigan haddan tashqari ishtirok etish) o'rganish bo'yicha oilaviy maslahatlar eng yaxshisidir. tuzalish bilan) giyohvand moddalarni iste'mol qiluvchining qarindoshlari va qarindoshlarida.
3. Reabilitatsiya va qayta ijtimoiylashuv. Bu eng muhim va eng uzoq bosqichdir. Bu insonni jamiyatga qaytarish, uni bu hayotda izlash, yangi bilim va ko'nikmalarni egallashga qaratilgan.
Giyohvand odamda OIV infektsiyasi va qon orqali yuqadigan boshqa virusli kasalliklarning mavjudligi davolash jarayoniga muhim tuzatishlar kiritadi. Masalan, terapiya paytida dori-darmonlarni qabul qilish juda xavflidir.
Prognoz. Oldini olish
Narkomaniyani davolashning boshida prognozni aniq aniqlash juda qiyin. Qanday bo'lmasin, giyohvand moddalarni iste'mol qilish xavfli va qaytarilmas oqibatlarga olib kelishi mumkinligini tushunish kerak. Yaxshi prognoz belgilariga quyidagilar kiradi:
• erta yordam so'rash;
• giyohvandlik potentsiali past bo'lgan giyohvand moddalarni iste'mol qilish, masalan, nasha;
• sezilarli ijtimoiy pasayish va yuqori kasbiy maqomning yo'qligi;
• oila, bolalar va boshqa mazmunli qadriyatlarning mavjudligi.
Giyohvandlikning oldini olish "maqsadlari" ga qarab har xil bo'lishi mumkin. Uni ichki ishlar organlari, tibbiy, ijtimoiy xizmatlar va boshqalarning idoralararo o‘zaro hamkorligidan ajratib olib bo‘lmaydi. Profilaktikaning uch turi mavjud:
• Birlamchi profilaktika. U universal deb ham ataladi. U aholining barcha qatlamlariga qaratilgan bo'lib, asosan giyohvand moddalarni iste'mol qilishning oldini olishga qaratilgan. Yumshoq dorilar yo'q. Agar modda giyohvandlik moddasi deb tan olinsa, u qaramlikni (ruhiy yoki jismoniy) keltirib chiqarishi mumkin, shuningdek, muhim ijtimoiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Agar taqiqlanmaganida, bundan butun jamiyat jabr ko‘rgan bo‘lardi. Buni tushunish kerak.
• Ikkilamchi profilaktika. U yuqori xavf guruhlarini, jumladan, zararli foydalanish tashxisi qo'yilgan odamlarni erta aniqlash va ushbu yo'nalishdagi maqsadli tadbirlarni o'tkazishga qaratilgan. Ushbu maqsadga erishish uchun bugungi kunda maktab o'quvchilari va talabalarni keng miqyosda sinovdan o'tkazish bo'yicha tajriba loyihalari amalga oshirilmoqda.
• Uchinchi darajali profilaktika. U o'rnatilgan giyohvand moddalarga qaram bo'lganlarda asoratlar, relapslar va boshqa kasalliklarning (birinchi navbatda yuqumli) paydo bo'lishining oldini olishni o'z ichiga oladi. Bu narkologiya yoki psixiatriya tibbiyot muassasasida o'tkazilishi kerak.
Umuman olganda, profilaktika giyohvandlik muammolari, giyohvand moddalarning zarari haqida ma'lumot tarqatish, stressga chidamliligini oshirish, hayotiy ko'nikmalarni shakllantirish - xulq-atvorni o'zgartirish, xatti-harakatlarning muqobil usullari va modellarini topish, sog'lig'ini yaxshilashga qaratilgan.

Xulosa
Giyohvandni giyohvand moddalarni iste'mol qilishni to'xtatishga yoki o'z-o'zidan biron bir o'zgarishlarni kutishga ishontirish befoyda. Shantaj, tahdid, so‘rov, iltimos, poraxo‘rlik va hokazolar ham hech qanday natija bermaydi. Agar giyohvand bir-ikki oy (ba'zan uzoqroq) foydalanishdan bosh tortsa va "quruq hushyorlikda" bo'lsa ham, uning shaxsiyati o'zgarib turadi va u "avvalgidek bo'lmaydi", ba'zan esa xususiyatlar, aksincha, yomonlashadi va muammolar o'sib boradi. Bunday atama mavjud - anosognoziya, bu giyohvandning o'z kasalligini, mos ravishda, foydalanishning barcha oqibatlarini (shu jumladan, shaxsiyatning o'zgarishini) rad etishini anglatadi.
Giyohvandlikning shakllanishining asosiy omillariga quyidagilar kiradi: etarli darajada ijtimoiy moslashuv, shaxsning shaxsiy xususiyatlari (past madaniy daraja, shaxsiy munosabatlar, ma'noni shakllantirish qadriyatlari, hissiy sohaning buzilishi) va vaziyat omillari. Giyohvandlarning shaxsiy xususiyatlarini diagnostika qilish natijalarini tahlil qilish giyohvand moddalarni iste'mol qilishning asosiy sabablarini aniqladi, ulardan eng aniqlari ataraktik motivlar va giyohvandlik motivlaridir. Ko'pgina sub'ektlar ixtiyoriy o'zini o'zi boshqarishning past darajasini va hayotning mazmunliligini aniqladilar. Mavzular "Qochish-qochish" strategiyasidan foydalanish va muvaffaqiyatsizliklardan qochish uchun yuqori motivatsiya bilan ajralib turardi.
Giyohvand tuzalib, hushyor yashashni xohlashi uchun u o'z kasalligini "qabul qilishi" kerak. Biz bir qator usullarni ishlab chiqdik va qo'lladik, ularning maqsadi giyohvandda uning kasalligini inkor etish bilan ishlash, hushyorlikka motivatsiyani shakllantirish, shuningdek, ijobiy hissiy fonni saqlashga yordam beradigan ko'nikmalarni shakllantirish, stressga chidamlilik va uzoq muddatli va yuqori sifatli hushyorlik uchun shaxsiyatning umumiy uyg'unligi.
Davlatimizning oqilona siyosati fuqarolar jamiyatining har tomonlama komil, sogʻlom, oliyjanob fazilatlari, yuksak tafakkuri va maʼnaviyati, ijtimoiy faolligi bilan ajralib turadigan namunali jamiyat boʻlishiga qaratilgan. Mana shu xalqchil siyosatga asoslangan davlatimiz barcha turdagi giyohvandlikka qarshi izchil kurash olib bormoqda.
Ommaviy axborot vositalari orqali dunyoda “asr vabosi” deb nom olgan giyohvand­likning inson sogʻligʻiga zarari va uning ayanchli oqibatlari haqida baralla aytilmoqda va keng tushuntirilmoqda.