Боб керамика ва шишалар кимёвий технологияси


Download 1.33 Mb.
bet35/102
Sana07.02.2023
Hajmi1.33 Mb.
#1175242
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   102
Bog'liq
Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi (A.Ismatov va b.)

Курилиш шишаси таърифи. Курилиш шишасининг ҳола- тини кандай изоддаш мумкин? Бу савол аерлар давомида шишасозларнинг фикр-зикрини чулгаб келган. Унинг қат- тик/жги ва букилувчанлиги кристалларнинг букилувчан ва қатти кути гига ухшаса ҳам атомлар жойлашувидаги тартиб- сизлик сабабли уни кристалл модда деб булмайди. Кури­лиш шишасининг муртлиги, шаффофлиги ва булинмаси- нинг ялтирокҳтиги кристалл моддалардан узгача. Структу- расида симметриянинг батамом ёки кисман булмаслиги ва шундан келиб чикҳадиган изотропия уни суюкҳтикка ухшашлигидан далолат берса ҳам суюкдик деб булмайди. Мустаҳкамлиқ температуранинг узгарувчанлигига чидам- лилиқ иссикдикдан кенгайиш кийматининг паст були­ши, кам электр узгарувчанлик каби хусусиятлар уларни суюкҳтикка солиштиришга тусҳинлик килади.
Хуш, шундай экан у ҳолда курилиш шишасини рандам таърифлаш мумкин? У кҳандай модда? Россия олимлари техника фанлари докторлари Н. В. Соломин, О. В. Мазурин ва физика-математика фанлари доктори Ф. Ф. Витмандан иборат булган терминология комиссияси узокбаҳслашиш- лардан сунг 1968 йили шишани куйидагича таърифлашни тавсия қилди: «Шиша деб кимёвий таркиб ва кртиш тем- пературасига боглиҳсиз равишда юкрри температурада Х.ОСИЛ ҳилинган эритмани ута совитиш орҳали олинади- ган ва ёпишкрнушкнинг аста-секин ошиши натижасида каттик жисмларнинг хоссаларини кабул киладиган барча аморф жисмга айтилади; бунда суюқ х,олатнинг шиша та- биатига утиш жараёни оркага кайтадиган булиши шарт». Бошкача килиб айтганда, кварц ёки кумтупроқ оҳактош ёки доломит, натрий карбонат ёки натрий сульфат ва бош- ка компонентларни киздириш йули билан суюклантириб, сунгра махсус режимда колиплаш ва совитиш йули билан ҳосил қилинадиган ковушкоклиги ута юкори булган шаф- фоф изотроп қаттиқ жисмлар курилиш шишаси деб ата­лади.
Курилиш шишаси турлари. Курилиш шишаси тури куп булган сунъий материаллардан бири. У куйидаги турт груп- падан ташкил топган:

  1. Лист шиша — дераза ойнаси, витрина (кургазма) ши­шаси, фото шишаси, яхлит рангли лист шишаси, ёпиш- тирилган рангли лист шишаси, нацшли шиша, армиров- кали шиша, хом прокат шишаси, марблит, силликланган шиша ва бошкалар;

  2. Курилиш-архитектура шишаси—шишадан ясалган конструктив курилиш элементлари (ичи буш шиша блок- лар, шишабетон ва шишатемирбетон учун шиша кисм- лар, шишадан ясалган профилли курилиш кисмлари, ши- шапакетлар, шиша эшик ва бошкалар), ёруглик ва ис- сиклик нурларини саралаб ютувчи курилиш шишаси (ультрабинафша нурларни утказувчи махсус шишалар, ультрабинафша рангни ютувчи шишалар, иссиклик нур­ларини ютувчи курилиш шишаси ва бошкалар), рангли курилиш ва витраж лист шишалари (рангли чузилган лист шиша, рангли ёпиштирилган лист шиша, рангли прокат- каланган витраж лист шишаси ва бошкалар), металлаш- тирилган шиша (кумушранг юпка алюминийли кдват би­лан копланган шаффоф шиша, тилларанг юпка алюми­нийли кават билан копланган сарик шиша, рангли кузгу, тилларанг мис котишмаси билан копланган шаффоф шиша, электриситгичлар учун металл билан копланган шиша ва бошкалар), шишадан ясалган ички пардозлаш ллиткалари (марблит, ички пардоз шиша кошинлари, кристалланган шишалар. асосида олинган кошинлар, ке­рамика буёкларини куйдириш оркали ранг берилган сте- малит панеллари ва бошкалар) ва архитектура-бадиий шишаси (смальта, шиша скульптураси, витражлар ва бошкалар);

  3. Купирган шиша—иссикдик изоляциясини таъмин- ловчи шиша пахта, товуш ютувчи изоляцион материал, фильтрловчи ровак шиша, техника максадларида ишлати­лувчи купирган шиша ва бошцалар;

  4. Шиша кувурлар — деворининг калинлиги ҳ—2 мм ва диаметри 0,1—40 мм булган юпка танали кувурлар, дево­рининг калинлиги 2,5—4 мм ва диаметри 12—40 мм булган Калин танали кувурлар, шу улчамдаги иссиклик узгарув- чанлигига чидамли калин танали кувурлар, деворининг калинлиги 2,5—12 мм ва диаметри 45—200 мм булган ис­сиклик узгарувчанлигига чидамли калин танали кувурлар.

Курилиш шишалари орасида калинлиги 2—6 мм. юза улчами 250x250 дан 1600x2200 мм гача килиб тайёрлана- диган лист шишалар, шу жумладан, оддий дераза ойнаси муҳимлиги, куп тоннажлиги ва олиш усулларининг тур- ли-туманлиги билан ажралиб туради.

Download 1.33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling