Mavzu: Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: sharq falsafasi

Mavzu: Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: sharq falsafasi

• Qadimgi Sharq falsafasi, undagi ta’limotlar va ularning asosiy xususiyatlari
• IX-XII asrlar Markaziy Osiyo ilmiy falsafasi, uning asosiy xususiyatlari va undagi yo‘nalishlar
• Temuriylar davri falsafasi, uning asosiy xususiyatlari
• XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Markaziy Osiyoda ijtimoiy-falsafiy g‘oyalar rivoji. XX-XXI asr o‘zbek falsafasi

1-режа баёни:

Биз яшаётган минтақа халқлари жуда қадимий ва ўлмас маданий ёдголикларга, мумтоз маънавий меросга эга.

Жумладан: халқ оғзаки ижоди намуналари, туркий зардуштий, буддавий каби ёзма битиклар, Широқ, Тўмарис, Кунтуғмиш каби афсоналар, Алпомиш, Гўрўғли туркумидаги достонлар “Тохир ва Зухра”, “Ошиқ Ғариб ва Шохсанам” каби кўплаб қиссаларда ўз аксини топган.

Зардуштийлик эр. авв. Х асрдан эрамизнинг VII асргача бўлган давр маҳсули бўлган диний фалсафий таълимотлардан бири бўлган Зардуштийликдир.
Зардуштийликда ўша даврдаги жамиятнинг ҳуқуқий ва ахлоқий тизими ўз аксини топган. Зардуштийликнинг қонунлар мажмуасида ҳалоллик, меҳнатсеварлик, адолатлилик, фикр, сўз ва амалда холислик юқори ахлоқий меъёр асоси сифатида олдинга сурилади.
Зардуштийликнинг асосий эътиқоди учлик қоидасида ўз аксини топган: ҳайрли фикр (гумата), хайрли сўз (гукта) ва хайрли иш (гваришта)
Зардуштийликнинг асосий муқаддас китоби «Авесто»
«Авесто» китобига биноан Коинот, ер океан, осмон, нурли доира ва жаннатдан иборат.

O’rta asr sharq falsafasi rivojiga hissa qo’shgan olimlar

• ABU Nasr ibn Muhammad Farobiy(873-950)
• Abu Abdulloh Muhammad Xorazmiy(997)
• Abu Rayhon Beruniy(973-1048)
• Abu Ali ibn Sino(980-1037)
• Yusuf Xos Hojib(1017)
• Abu Homid G’azzoliy(1058-1111)
• Umar Xayyom(1048-1130)

Umar Hayyom(1048-1130) U Hurosoning Nishopur qishlog’ida tug’ildi va o’sha erda tabiatshunoslik vafalsafa ilimlaridan ta’lim oldi.U riyoziyot,astronomiya va falsafa sohalari qomusiy olimi bo’lishi bilan birga shoir ham edi.Borliq,uning fikricha,murakkabva soddadan iborat.Umumiy narsa bo’linadigan va bo’linmaydigandan tashkil topgan.