Bobomurodova feruzaning geometriya fanidan

Geometrik yasashlar - geometrik figuralarni maʼlum asboblar yoki vositalar yordamida yasash haqidagi taʼlimot. G.ya. masalasi asosan toʻgʻri chiziqlar, koʻpburchaklar, aylanalar va b.ni yasashdan iborat. Bular asbob va vositalar (mas, chizgʻich, sirkul, goʻniya, bir tomonli chizgʻich va h.k.) yordamida bajariladi. G.ya., odatda, tekislikda va fazoda yasash usullariga boʻlinadi. Tekislikda G.ya. bilan N. N. Lobachevskiy shugʻullangan. Fazoda G. ya. chizma geometriya usullari bilan bogʻliq. Tekislikda ham, fazoda ham G. ya. maʼlum aksiomalarga, boshqacha aytganda, yasalishi jihatidan juda sodda boʻlgan elementar masalalarga keltiriladi. G.ya.ning asosiy usullari: nuqtalarning geometrik oʻrnini topish, geometrik almashtirishlar, jumladan, gomotetiya usuli, oʻxshashlik usuli, algebraik usul tushunchalar berildi.

Adabiyotlar ro’yxati.

1. Прасолов.В.В. Задачи по геометрии, в 2-х ч. –М.: Наука, 1986.
2. I.Isroilov, Z. Pashayev “Geometriya” I-qism. 2-nashri. T. 2010-yil .
3. Qahhorov, M. (2020). ПРИ РЕШЕНИИ ЗАДАЧ О КРУГЕ И КРУГЕ НАЙТИ ОШИБКУ. Архив Научных Публикаций JSPI.
4. Qahhorov, M. (2020). To’plamlar kesishmasi amalidan foydalangan holda yasashga doir masalalar yechish. Архив Научных Публикаций JSPI.
5. Qahhorov, M. (2020). Masalalarni tenglama tuzish bilan yechish metodikasi. Архив Научных Публикаций JSPI.
6. Mamatov, J., & Parmonov, A. (2020). Tasvirli masala matematikani o'qitish samaradorligini oshirish vositasi sifatida. Архив Научных Публикаций JSPI, 109-109.
7. Mamatov, J. (2020). Tasvirli masalalar tuzishda yo'l qo'yiladigan kamchiliklarni yop'qotish haqida. Архив Научных Публикаций JSPI.
8 .R.K.Otajonov ―Geometrik yasash metodlari‖ Toshkent ―O`qituvchi‖ – 1971.
9..N.Dodajonov, R.Yunusmetov, T.Abdullayev ―Gometriya‖ II qism Toshkent ―O`qituvchi‖ – 1988.
10..X.Nazarov, X. Ochilova, E.Podgornova ―Geometriyadan masalalar to`plami‖ Toshkent ―O`qituvchi‖ – 1993.
11...L.S.Atanasyan, V.T.Bazilev ―Geometriya‖ Chast I Moskva ―Prosvisheniya‖ – 1986.

"Bitta chizg'ich bilan bajariladigan geometrik yashashlar" - bu geometriyada kerakli bo'lgan bir mavzu, to'g'ri chizg'ich yordamida yaratilgan geometrik shakllarning xususiyatlarini va ularning hisoblash usullarini o'rganishga yo'l qo'yadi. Bu shakllar kvadrat, parallelogram, to'g'ri to'rtburchak, to'g'ri burchak, romb, deltoid, trapeziya va boshqa geometrik shakllardan iborat.

Bitta chizg'ich bilan bajariladigan geometrik yashashlar ko'p yondashuvchi mavzulardan biridir. Misol uchun, kvadratning 4 ta teng tomoni bo'ladi va har bir burchak 90 graduslik. Parallelogram esa har ikkala tomonning uzunligi va burchaklari bir-biriga teng bo'lgan to'g'ri burchakli shakl. To'g'ri to'rtburchak esa to'g'ri chizg'ichlardan yaratilgan shakl. Romb esa to'g'ri burchakli, uchburchakli va to'rtburchakli shakllarning jamlanmasidan yaratiladi.
Geometrik shakllarning hisoblashi ham muhimdir. Misol uchun, kvadratning yuzi uzunligi tomonning kvadrati hisobidan aniqlanadi. Parallelogramning yuzi esa yuqoridagi formula orqali hisoblanadi: yuzi = tomon uzunligi x tomonni ortiqcha uzunligi x sin(burchak). To'g'ri to'rtburchak yuzini hisoblash uchun yuqorida ko'rsatilgan formula ishlatiladi.
Bitta chizg'ich bilan bajariladigan geometrik yashashlar teorik ravishda va amaliyotda qo'llaniladi. Bu shakllar matematik, mühendislik, arxitektura, dizayn va boshqa sohalarda yuqori darajada qo'llaniladi.

1. 
   

Bitta chizg'ich bilan bajariladigan geometrik yashashlarning asosiy konseptualari quyidagilardir:

1. 
   To'g'ri chizg'ich: Bu chizg'ich geometriyadagi asosiy shakllardan biridir. U o'qning bitta uchini yoki boshqacha 2 nuqtaga ulanadi.
   
2. 
   Burchak: Burchak, chizg'ichlar o'rtasidagi oqimni ifodalaydi. Burchak graduslar (yoki radiyanlar) bilan ifodalangan.
   
3. 
   Tenglik: Tenglik, ikkita yoki undan ko'p geometrik obyektlarning bir-biriga tengligini ifodalaydi. Shu sababli, bir-biriga teng tomonli shakllar (masalan, kvadrat) tenglikning bir turi hisoblanadi.
   
4. 
   Yuz: Shakkllarning yuzi, u bo'yicha tutqichli bo'lgan qirralarni ifodalaydi. Misol uchun, kvadratning yuzi 4 ta teng tomonli kiring bir joy hisobida.
   
5. 
   Perimetr: Shakkllarning perimetri, ularning barcha tomonlarini yig'indisi hisobida aniqlanadi. Misol uchun, kvadratning perimetri 4 x tomon uzunligi.
   
6. 
   Yonlar: Shakkllarning yonlari, shaklni yaratuvchi to'g'ri chizg'ichlarning uzunligi va burchaklariga asoslangan.
   

Bitta chizg'ich bilan bajariladigan geometrik yashashlarning boshqa konseptualari ham mavjud, lekin yuqoridagi kabi asosiy konseptlar ularning asosini tashkil etadi.