Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар
Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
	дебет	кредит
1	Харидорлар қарзлари келиб тушган пул ўтказмалари билан қопланган	5710	4010	Жамғарма банкининг, почта бўлинмасининг квитанциялари
2	Ажратилган бўлинмалардан пул ўтказмалари олинган	5710	4110	Жамғарма банкининг, почта бўлинмасининг квитанциялари
3	Бошқа дебиторлардан пул ўтказмалари олинган	5710	4890	Жамғарма банкининг, почта бўлинмасининг квитанциялари
4	Банкдаги ҳисоб-китоб счётига киритиш учун кассадан нақд пуллар инкассаторларга топширилган	5710	5010	Илова қайдномалар, чиқим касса ордери
5	Банкдаги валюта счётига киритиш учун кассадан нақд пуллар инкассаторларга топширилган	5710	5020	Илова қайдномалар, чиқим касса ордери
6	Жамғариш усули бўйича, "Йўлдаги ўтказмалар" туркумидаги валюта пул маблағлари бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	5710	6230	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
7	Ҳали банкка келиб тушмаган пул маблағларини ўтказиш йўли билан қисқа муддатли бўнак олинган	5710	6310	Жамғарма банкининг, почтанинг квитанциялари
8	Тўғри ҳисобдан чиқариш усули бўйича "Йўлдаги ўтказмалар" туркумидаги валюта пул маблағлари бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	5710	9540	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
9	Жамғариш усули бўйича, "Йўлдаги ўтказмалар" туркумидаги валюта пул маблағлари бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	3290	5710	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
10	Корхонанинг айрим тоифадаги ходимларига ўтказмалар амалга оширилган	4790	5710	Жамғарма банкининг, почта бўлинмасининг квитанциялари
11	Йўлдаги пул маблағлари кассага келиб тушган	5010-5020	5710	Кирим касса ордери, квитанция
12	Йўлдаги пул маблағлари ҳисоб-китоб счётига келиб тушган	5110	5710	Ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
13	Йўлдаги пул маблағлари валюта счётига келиб тушган	5210, 5220	5710	Валюта счётидан банк кўчирмаси
14	Йўлдаги пул маблағлари банкдаги махсус счётга келиб тушган	5530	5710	Махсус счётдан банк кўчирмаси
15	Ҳисобдан чиқаришнинг тўғри усули бўйича, "Йўлдаги ўтказмалар" туркумидаги валюта пул маблағлари бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	9620	5710	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси

Қисқа муддатли инвестицияларни ҳисобга
олувчи счётларнинг (5800) боғланиши

Қисқа муддатли инвестицияларни ҳисобга олувчи счётлар корхонанинг бошқа корхоналар қимматли қоғозларига қилинган қисқа муддатли (бир йил муддатдан кўп бўлмаган) инвестициялари (қўйилмалар), давлат қарзларининг фоизли облигациялари, бошқа корхоналарга берилган қарзлар ва бошқаларнинг мавжудлиги ва ҳаракати тўғрисидаги ахборотларни умумлаштириш учун мўлжалланган. Ҳисоб қуйидаги счётларда амалга оширилади:

5810 "Қимматли қоғозлар";
5820 "Берилган қисқа муддатли қарзлар";
5890 "Бошқа жорий инвестициялар".
Ушбу счётларнинг дебетида корхона томонидан акциялар, облигациялар ва бошқа қисқа муддатли қимматли қоғозларнинг харид қилиниши, қарзлар берилиши ва бошқа амалга оширилган жорий инвестициялар, кредитида эса - уларнинг қайтарилиши акс эттирилади.

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар		Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
		дебет	кредит
1	Узоқ муддатли инвестициялар қисқа муддатлига ўтказилган	5810	0610	Ўтказиш шартномаси
2	Қимматли қоғозлар устав капиталидаги улуш ҳисобига келиб тушган	5810	4610	Билдирги, банк кўчирмаси
3	Қимматли қоғозлар акцияларга тўлов ҳисобига келиб тушган	5810	4610	Билдирги, банк кўчирмаси
4	Қимматли қоғозлар нақд пулга харид қилинган	5810	5010	Олди-сотди шартномаси, чиқим касса ордери
5	Қимматли қоғозлар қиймати ҳисоб-китоб счётидан тўлаш йўли билан харид қилинган	5810	5110	Олди-сотди шартномаси, ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
6	Қимматли қоғозлар қиймати валюта счётидан тўлаш йўли билан харид қилинган	5810	5210, 5220	Олди-сотди шартномаси, валюта счётидан банк кўчирмаси
7	Қимматли қоғозлар қиймати аккредитивлар билан тўлаш йўли билан харид қилинган	5810	5510	Олди-сотди шартномаси, аккредитив
8	Қимматли қоғозлар қиймати чеклар билан тўлаш йўли билан харид қилинган	5810	5520	Олди-сотди шартномаси, чек мили
9	Қимматли қоғозлар қиймати махсус счётдан тўлаш йўли билан харид қилинган	5810	5530	Олди-сотди шартномаси, махсус счётдан банк кўчирмаси
10	Жамғариш усули бўйича, валютага харид қилинган қисқа муддатли қимматли қоғозлар бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	5810	6230	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
11	Устав жамғармасига тўлов ҳисобига қимматли қоғозларнинг унитар корхонага келиб тушиши ҳисобга олинган	5810	8310, 8320, 8330	Устав, таъсис шартномаси, юкхат
12	Ширкатга ҳисса сифатида киритилган қимматли қоғозлар оддий ширкат шартномаси бўйича умумий иш юритаётган иштирокчи томонидан олинган	5810	8330	Устав, таъсис шартномаси, юкхат
13	Қисқа муддатли қимматли қоғозлар тайёр маҳсулотларни, товарларни сотиш, хизматларни кўрсатиш, ишларни бажариш йўли билан харид қилинган	5810	9010, 9020, 9030	Ҳисобварақ-фактура, юкхат
14	Қисқа муддатли қимматли қоғозлар асосий воситаларни сотиш йўли билан харид қилинган	5810	9210	Ҳисобварақ-фактура, юкхат
15	Қисқа муддатли қимматли қоғозлар материалларни ва бошқа активларни сотиш йўли билан харид қилинган	5810	9220	Ҳисобварақ-фактура, юкхат
16	Инвентарлаш пайтида аниқланган қимматли қоғозларнинг ортиқчаси акс эттирилган	5810	9390	Инвентарлаш рўйхати, инвентарлаш далолатномаси
17	Ҳисобдан чиқаришнинг тўғри усули бўйича, валютага харид қилинган қимматли қоғозлар бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	5810	9540	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
18	Жамғариш усули бўйича, валютага харид қилинган қимматли қоғозлар бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	3290	5810	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
19	Инвентарлаш натижасига кўра, қимматли қоғозларнинг камомади акс эттирилган:			Инвентарлаш рўйхати, инвентарлаш далолатномаси
	- таннархи бўйича	9220	5810
	- айбдор шахс аниқланмаган тақдирда, камомад зарарга ҳисобдан чиқарилиши	9430	5910
	- камомад моддий жавобгар шахс ҳисобига ўтказилиши	4730	5910
20	Акциялар мажбуриятлар ҳисобидан гаровга берилган	6010	5810	Гаровга бериш далолатномаси
21	Оддий ширкат иштирокчисининг улуши қимматли қоғозлар билан қайтарилган	6620	5810	Таъсисчилар мажлисининг баённомаси, юкхат
22	Қисқа муддатли қимматли қоғозлар бозор қиймати бўйича ҳисобга олинганда, улар қўшимча баҳоланган	5810	9560	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
23	Қисқа муддатли қимматли қоғозлар бозор қиймати бўйича ҳисобга олинганда, уларнинг қиймати пасайтирилган	9690	5810	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
24	Қисқа муддатли қимматли қоғозлар энг кам қиймати бўйича ҳисобга олинганда, уларнинг қиймати пасайтирилган	9690	5810	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
25	Қимматли қоғозлар бошқа корхоналарга сотилган:			Шартнома, ҳисобварақ-фактура, юкхат
	- баланс қийматига	9220	5810
	- сотиш баҳосига	4010	9220
	- сотиш баҳоси баланс қийматидан ортиқ суммага	9220	9320
	- баланс қиймати сотиш баҳосидан ортиқ суммага	9430	9220
26	Ҳисобдан чиқаришнинг тўғри усули бўйича, валютага харид қилинган қимматли қоғозлар бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	9620	5810	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
27	Ҳисоб-китоб счётидан қисқа муддатли қарз берилган	5830	5110	Ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси, шартнома
28	Валюта счётидан қисқа муддатли қарз берилган	5830	5210, 5220	Валюта счётидан банк кўчирмаси, шартнома
29	Махсус счётдан қисқа муддатли қарз берилган	5830	5530	Махсус счётдан банк кўчирмаси, шартнома
30	Жамғариш усули бўйича, валютада берилган қисқа муддатли қарзлар бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	5830	6230	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
31	Қисқа муддатли қарз тайёр маҳсулот кўринишида берилган	5830	9010	Қарз бериш тўғрисида шартнома, юкхат
32	Қисқа муддатли қарз товарлар сотилиши йўли билан берилган	5830	9020	Қарз бериш тўғрисида шартнома, юкхат
33	Қисқа муддатли қарз хизматлар кўрсатиш, ишларни бажариш йўли билан берилган	5830	9030	Қарз бериш тўғрисида шартнома, юкхат
34	Қисқа муддатли инвестициялар асосий воситалар берилиши йўли билан амалга оширилган	5830	9210	Асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси
35	Қисқа муддатли инвестициялар (қайтариладиган) ёш ҳайвонларни бериш йўли билан амалга оширилган	5830	9220	Ҳайвонлар чиқиб кетиши тўғрисида далолатнома, шартнома, йиллик қайднома
36	Қисқа муддатли қарз материаллар ва бошқа активларни сотиш йўли билан берилган	5830	9220	Қарз бериш тўғрисида шартнома, юкхат
37	Ҳисобдан чиқаришнинг тўғри усули бўйича, валютада берилган қисқа муддатли қарзлар бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	5830	9540	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
38	Жамғариш усули бўйича, валютада берилган қисқа муддатли қарзлар бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	3290	5810	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
39	Корхона олдидаги қарз қимматли қоғозлар билан қопланган	6990	5810	Шартнома, юкхат
40	Ҳисобдан чиқаришнинг тўғри усули бўйича, валютага берилган қисқа муддатли қарзлар бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	9620	5830	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
41	Қимматли қоғозлар қайтарилиши миллий валютада акс эттирилган	5110	5830	Юкхат, ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
42	Қимматли қоғозлар қайтарилиши чет эл валютасида акс эттирилган	5210, 5220	5830	Юкхат, валюта счётидан банк кўчирмаси
43	Қимматли қоғозлар қайтарилиши махсус счётда миллий валютада акс эттирилган	5530	5830	Юкхат, махсус счётдан банк кўчирмаси
44	Қисқа муддатли қарзлар суммасига харидорга даъво тақдим этилган	4860	5830	Тижорат далолатномаси
45	Даъво муддати ўтиб кетганлиги муносабати билан қисқа муддатли қарзлар бўйича қарз зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	5830	Қарзлар бўйича солиштирма далолатнома