Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар
Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
	дебет	кредит
1	Асосий цехлардан омборга топширилган тайёр маҳсулотнинг ҳақиқий таннархи ҳисобдан чиқарилган	2810	2010	Қабул қилиштопшириш юкхати
2	Ёрдамчи цехлардан ҳақиқий таннархи бўйича тайёр маҳсулот кирим қилинган	2810	2310	Қабул қилиштопшириш юкхати
3	Ярим тайёр маҳсулот ҳисоб усули қўлланилганда тайёр маҳсулот кирим қилинган	2810	2110	Қабул қилиштопшириш юкхати
4	Хизмат кўрсатувчи ишлаб чиқаришлардан тайёр маҳсулот кирим қилинган	2810	2710	Қабул қилиштопшириш юкхати, қайта ишлов бериш далолатномаси
5	Тайёр маҳсулот кўргазмадан омборга кирим қилинган	2810	2820	Кирим ва чиқим юкхатлари
6	Тайёр маҳсулот қайта баҳоланиши акс эттирилган:			Раҳбар буйруғи, қайта баҳолаш далолатномаси
	- қўшимча баҳоланганда	2810	9390
	- қиймати пасайтирилганда	9430	2810
7	Алоҳида балансга ажратилган ўз бўлинмаларига тайёр маҳсулот берилган	9110 4110	2810-2830 9010	Ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати
8	Тайёр маҳсулот мулк эгаларидан устав капиталидаги улуши ҳисобига кирим қилинган	2810	4610	Таъсисчиларнинг келишув баённомалари, юкхатлар
9	Текинга олинган тайёр маҳсулот кирим қилинган	2810	8530	Текинга бериш шартномаси, юкхат
10	Тайёр маҳсулот мақсадли фойдаланиш учун келиб тушган	2810	8810-8890	Мақсадли фойдаланиш шартномаси, юкхат
11	Инвентарлаш натижасида аниқланган ортиқча тайёр маҳсулот кирим қилинган	2810	9390	Солиштирма қайднома, инвентарлаш далолатномалари
12	Тайёр маҳсулот узоқ муддатли молиявий инвестициялар ҳисобига ёки қимматли қоғозлар қийматини қоплаш учун берилган	9110 (0610	2810 9010)	Шартномалар, қимматли қоғозлар бўйича сертификатлар, ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати
13	Ўз эҳтиёжлари учун мўлжалланган тайёр маҳсулот материаллар таркибига ўтказилган	1010	2810	Кирим ва чиқим юкхатлари, талабнома
14	Тайёр маҳсулот асосий цехларнинг ички эҳтиёжлари учун ишлатилган; тайёр маҳсулот қайта ишлов бериш учун цехларга қайтарилган ва б.	2010	2810	Кирим ва чиқим юкхатлари, талабнома, далолатномалар
15	Тайёр маҳсулот ёрдамчи цехларнинг ички эҳтиёжлари учун ишлатилган; тайёр маҳсулот қайта ишлов бериш учун цехларга қайтарилган ва б.	2310	2810	Кирим ва чиқим юкхатлари, талабнома, далолатномалар
16	Маҳсулот тайёр маҳсулот омборидан яроқсизликни тузатиш учун берилган	2610	2810	Далолатномалар, юкхатлар
17	Инвентарлаш пайтида аниқланган тайёр маҳсулот камомадлари, айбдор шахслар аниқланмаган тақдирда, ҳисобдан чиқарилган	5910 9430	2810 5910	Солиштирма қайднома, тергов ва суд органларининг қарорлари
18	Тайёр маҳсулот умумишлаб чиқариш ва умумхўжалик эҳтиёжлари учун ишлатилган	2510, 9420	2810	Кирим ва чиқим юкхатлари, талабнома
19	Тайёр маҳсулот келгуси давр харажатлари таркибида ҳисобга олинадиган харажатлар учун ишлатилган	3190	2810	Кирим ва чиқим юкхатлари, талабнома
20	Тайёр маҳсулот кўргазмага берилган	2820	2810	Кирим ва чиқим юкхатлари
21	Харидорларга тайёр маҳсулот сотилган:			Ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати, далолатномалар
	- таннархи бўйича	9110-9130	2810
	- ҚҚСсиз берилган баҳоси бўйича	4010	9010
	- ҚҚС суммаси бўйича	4010	6410
22	Тайёр маҳсулот қисқа муддатли молиявий қўйилмалар (жумладан, қимматли қоғозлар учун) ҳисобига берилган:			Шартномалар, қимматли қоғозлар бўйича сертификатлар, ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати
	- таннархи бўйича	9110	2810
	- берилган баҳоси бўйича	5810-5890	9010
23	Тайёр маҳсулот харид қиймати бўйича харидорга юклаб жўнатилган	9110	2810	Ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати
24	Инвентарлаш пайтида аниқланган камомадлар ҳисобдан чиқарилган, моддий жавобгар шахс айбдор бўлган тақдирда	5910 4730	2810 5910	Солиштирма қайднома, инвентарлаш далолатномаси
25	Тайёр маҳсулотлар алоҳида балансга ажратилган ўз бўлинмаларидан келиб тушган	2810	6110	Ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати
26	Тайёр маҳсулот текинга берилган	9110 9430	2810 9010	Ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати

Товарларни ҳисобга олувчи счётларнинг (2900) боғланиши

Сотишга мўлжалланган товар ва прокат буюмлари сифатида харид қилинган товар-моддий қийматликларнинг мавжудлиги ва ҳаракати тўғрисидаги ахборотларни умумлаштириш қуйидаги счётларда амалга оширилади:

2910 "Омбордаги товарлар";
2920 "Чакана савдодаги товарлар";
2930 "Кўргазмадаги товарлар";
2940 "Прокатдаги товарлар";
2950 "Товарлар билан банд ва бўш идишлар";
2960 "Комиссияга берилган товарлар";
2970 "Йўлдаги товарлар";
2980 "Савдо устамаси";
2990 "Бошқа товарлар".
Саноат ва бошқа ишлаб чиқариш корхоналарида товарларни ҳисобга олувчи счётлар бирор-бир буюм, материал, маҳсулот сотиш учун махсус олинган ҳолатларда қўлланилади.
Таъминот, сотиш, савдо корхоналари товарларни ҳисобга олувчи счётларда, ишлаб чиқариш ёки хўжалик эҳтиёжлари учун хизмат қилувчи ва асосий воситалар ёки материалларни ҳисобга олувчи тегишли счётларда ҳисобга олинадиган инвентарь идишдан ташқари, сотиб олинган идиш ва ўзи ишлаб чиқарган идишни ҳам ҳисобга оладилар.
Омборга келиб тушган товарлар ва идишларнинг кирим қилиниши товарларни ҳисобга олувчи счётларнинг дебетида товарларни харид қилиш қиймати бўйича мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга қарзларни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда акс эттирилади. Чакана савдо фаолиятини амалга оширадиган корхона томонидан товарлар сотиш баҳоларида ҳисобга олинган тақдирда, бир вақтнинг ўзида харид қилиш қиймати билан сотиш баҳолари қиймати (чегирма, устама) ўртасидаги фарққа товарларни ҳисобга олувчи счётларнинг дебети ва 2980 "Савдо устамаси" счётининг кредити бўйича ёзув киритилади. Ушбу счётларнинг кредити бўйича товарларнинг сотилиши, текинга берилиши, бошқа корхоналарнинг устав капиталига улуш сифатида берилиши ва бошқалар муносабати билан чиқиб кетиши акс эттирилади.
Мазкур гуруҳ счётлари бўйича таҳлилий ҳисоб масъул шахслар бўйича, товарлар номланиши (тури, туркуми, тўпи) ва уларни сақлаш жойлари бўйича юритилади.