Bog‘lanishlarni o‘lchash. Korrelyatsiya haqida tushuncha. Korrelyatsiya koeffitsienti. Ko‘plik va xususiy korrelyatsiya

Statistik bog‘lanishga masalan, hosildorlik va berilgan о‘g‘itlar miqdori; insonning bо‘yi va og‘irligi (massasi) va shu kabilarni keltirish mumkin. Statistik bog‘lanishda tasodifiy miqdorlardan birining о‘zgarishi boshqa tasodifiy miqdor taqsimot qonunini о‘zgarishiga olib keladi. Xususan, agar miqdorlardan birining о‘zgarishi ikkinchisining о‘rtacha qiymatini о‘zgarishida kо‘rinsa, bu holda statistik bog‘lanish korrelyatsion bog‘lanish deyiladi. Korrelyatsion bog‘lanishga misol keltiramiz. Aytaylik, Y - don hosili, X-о‘g‘itlar miqdori bо‘lsin. Bir xil yer maydoniga ega joylardan bir xil miqdorda о‘g‘it solinganda ham har xil hosil olinadi, ya’ni Y miqdor X miqdorning funksiyasi emas. Bu tasodifiy omillar (yog‘ingarchilik, havo temperaturasi va shu kabilar) ta’siri bilan tushuntiriladi. Shunga qaramasdan, tajriba kо‘rsatadiki, о‘rtacha hosil о‘g‘itlar miqdorining funksiyasidir, ya’ni Y miqdor X miqdor bilan korrelyatsion bog‘langan.

Korrelyatsion tahlil

Ilk marta korrelyatsiya atamasi 18-asrda fransuz paleontologi Jorj Kyuvier tomonidan ilmiy muomalaga kiritilgan. U tirik mavjudotlar qismlari va organlarining "o'zaro bog'liqlik qonuni" ni ishlab chiqdi, uning yordamida qazilgan hayvonning tashqi ko'rinishini tiklash mumkin, uning ixtiyorida uning qoldiqlarining faqat bir qismi bo'ladi. Statistikada "korrelyatsiya" so'zini birinchi marta 19-asr oxirida ingliz biologi va statistik Frensis Galton ishlatgan.

Korrelyatsiya (lotincha korrelatio "nisbat" dan) yoki korrelyatsiyaga bog'liqlik - ikki yoki undan ortiq tasodifiy o'zgaruvchilarning statistik munosabati (yoki ma'lum darajada aniqlik darajasida shunday deb hisoblanishi mumkin bo'lgan o'zgaruvchilar). Shu bilan birga, ushbu miqdorlarning bir yoki bir nechtasi qiymatlarining o'zgarishi boshqa yoki boshqa miqdorlarning tizimli o'zgarishi bilan birga keladi.

Funktsional qaramlik va o'zaro bog'liqlik

Funktsional qaramlik va o'zaro bog'liqlik

Biologiyada, tibbiyotda, odamlarning va umuman olganda jamiyatning ilmiy va amaliy faoliyatining boshqa sohalarida doimiy bog'liqliklar mavjud bo'lib, ular alohida ob'ektlarda emas, balki ob'ektlar yoki kuzatuvlar yig'indisida namoyon bo'ladi. Bunday bog'liqliklar qayd qilinishi va ularning ishonchliligi faqat statistik usullar yordamida tahlil qilingan ma'lumotlar namunasi asosida amalga oshirilishi mumkin. Shunga ko'ra, bunday holatlarda ular biologik ob'ektlarning belgilari, parametrlari, xususiyatlari o'rtasidagi statistik munosabatlar haqida gapirishadi.