Bolada nutqning rivojlanishi

1861 yilda Ushinskiyning “Ona tili” nomli asari chop etildi. Mazkur asar Konstantin Dmitriyevichning bolalarga birlamchi savod o’rgatish va ularni tarbiyalash bilan bog’liq pedagogik g’oyalari hamda estetik tamoyillarining o’ziga xos yakunlari va amaliy ifodasi bo’ldi. O’qish kitobining butun mazmuni muayyan tizim bo’yicha berilgan. “Ona tili” kitobi nafaqat bilimlar qomusi, balki badiiy ensiklopediya ham hisoblanadi.

1861 yilda Ushinskiyning “Ona tili” nomli asari chop etildi. Mazkur asar Konstantin Dmitriyevichning bolalarga birlamchi savod o’rgatish va ularni tarbiyalash bilan bog’liq pedagogik g’oyalari hamda estetik tamoyillarining o’ziga xos yakunlari va amaliy ifodasi bo’ldi. O’qish kitobining butun mazmuni muayyan tizim bo’yicha berilgan. “Ona tili” kitobi nafaqat bilimlar qomusi, balki badiiy ensiklopediya ham hisoblanadi.

 

Uning birinchi qismidan 19 ta ertak, 30 ta topishmoq, 123 ta maqol va matal, 13 ta tez aytish, 14 ta qo’shiq, 14 ta turli shoirlar she’rlari hamda Ushinskiyning o’zi yozgan 43 ta hikoyasi joy olgan.

Ushinskiy 6 yoshgacha bo’lgan bolalar nutqini tavsiflar ekan, uning ayrim xususiyatlarini, masalan: tovushning tushunarsizligi, lug’at boyligining yetarli emasligini, o’zaro bog’liqlikning yo’qligini alohida ta’kidlagan. U bolalar bilan mashg’ulot o’tkazishning turli shakllarini taklif qilgan:

Ushinskiy 6 yoshgacha bo’lgan bolalar nutqini tavsiflar ekan, uning ayrim xususiyatlarini, masalan: tovushning tushunarsizligi, lug’at boyligining yetarli emasligini, o’zaro bog’liqlikning yo’qligini alohida ta’kidlagan. U bolalar bilan mashg’ulot o’tkazishning turli shakllarini taklif qilgan:

bolalar hayotidan hikoyalar;bolaga narsalarning xususiyatlarini ko’rishda, 6 yoshga kelib esa narsalar juftligini bir- biriga taqqoslash, ular o’rtasidagi umumiylik va farqlarni topishda yordam beruvchi mashqlar;

 suratlar asosida hikoya qilish, bu bolalarga savollarga javob berish, so’ngra esa ravon, tushunarli va erkin hikoya qilib berishni o’rgatadi;