Boʻlajak tarbiyachi pedagoglarning kreativqarashlariTayyorladi Ismatova Aziza

Boʻlajak tarbiyachi pedagoglarning kreativqarashlariTayyorladi Ismatova Aziza
Reja:

1. 
   Bo’lajak maktabgachata’limpedagoglarinikreativqobiliyatlarini rivojlantirish
   

mazmuni.

2. 
   Tarbiyachiningfaoliyatlarjarayonidagikreativligi.Pedagogtarbiyachiningijodkorliksifatlari
   

3. 
   Pedagoglargaxoskreativsifatva ijodiy-pedagogikfaoliyatmalakalari.
   

Tayanch so`zlar:kreativ,pedagog,qobiliyat,rivojlanish,ijodkorlik,faoliyat,1.Bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagoglarini kreativqobiliyatlarinirivojlantirishmazmuni.
Kreativlik(lot.,ing.“sreate”–yaratish,“sreative”yaratuvchi,

ijodkor)–individningyangig’oyalarniishlabchiqarishgatayyorliknitavsiflovchihamdamustaqilomilsifatidaiqtidorlilikningtarkibiga

kiruvchi ijodiy qobiliyati ma’nosini ifodalaydi SHaxsningkreativligi uning tafakkurida, muloqotida, his-tuyg’ularida,muayyanfaoliyatturlaridanamoyonbo’ladi.Kreativlikshaxsni yaxlit holda yoki uning muayyan xususiyatlarini,zehnio’tkirlikni tavsiflaydi.

SHuningdek,kreativlikiqtidorningmuhimomilisifatidaaksetadi.

Amerikalik psixolog P.Torrens fikricha, kreativlik muammoyokiilmiyfarazlarniilgarisurish;faraznitekshirishvao’zgartirish;qarornatijalarinishakllantirish asosidamuammonianiqlash;muammoyechiminitopishdabilimvaamaliy harakatlarning o’zaro qarama-qarshiligiga nisbatanta’sirchanlikniifodalaydi.

Boshqaharqandaysifat(fazilat)kabikreativlikhambirdaniga shakllanmaydi. Kreativlik muayyan bosqichlardaizchilshakllantiribvarivojlantirilibboriladi.

Pedagogningkreativliksifatlarigaegabo’lishiuningshaxsiyqobiliyatlari, tabiiy va ijtimoiy quvvatini kasbiy faoliyatnisifatli,

samarali tashkil etishga yo’naltiradi. Oliy ta’lim tizimidafaoliyat yuritayotgan pedagoglarning kreativlik sifatlarigaegabo’lishlari ularda

o’quv va tarbiya jarayonlarini tashkiletishgaan’anaviyyondashishdan farqli yangi g’oyalarni yaratish, bir qolipdafikrlamaslik,o’zigaxoslik,

tashabbuskorlik,noaniqlikkatoqatqilmaslikkayordamberadi.Binobarin,kreativliksifatlarigaegapedagogkasbiyfaoliyatini tashkil etishda ijodiy yondashish, yangi, ilg’or,bolalarningo’quvfaoliyatini,shaxsiysifatlarinirivojlantirishgaxizmatqiladigang’oyalarniyaratishdafaollikko’rsatish,ilg’or pedagogik yutuqva tajribalarnimustaqilo’rganish, shuningdek,hamkasblarbilanpedagogik yutuqlar xususida doimiy, izchil fikr almashishtajribasigaegabo’lishgae’tiborqaratadi.Odatdapedagoglarningkreativlikqobiliyatigaegabo’lishlaripedagogikmuammolarnihalqilishgaintilish,ilmiy-tadqiqotishlariyokiilmiyloyihalarniamalgaoshirishvao’zaroijodiyhamkorlikka erishishlari orqali ta’minlanadi, shakllantiriladivauasta-sekintakomillashib,rivojlanibboradi.Harqandaymutaxassisdabo’lganikabibo’lajakpedagoglarningkreativlikqobiliyatigaegabo’lishlariuchuntalabalikyillaridapoydevorqo’yiladivakasbiyfaoliyatnitashkiletishdaizchilrivojlantiribboriladi.Bundapedagogningo’zinio’ziijodiy faoliyatgayo’naltirishiva bufaoliyatnisamaralitashkiletaolishimuhimahamiyatgaega.

Pedagogijodiyfaoliyatnitashkiletishdamuammolimasalalarni yechish, muammoli vaziyatlarni tahlil qilish,shuningdek,pedagogik xarakterdagi ijodmahsulotlariniyaratishgaalohidae’tiborqaratishizarur.

Muammolimasalavavaziyatlarnihalqilarekan,pedagogningmasalayechiminitopishgaijodiyyondashishiundahissiy-irodaviysifatlarning

rivojlanishigayordam beradi. Pedagog o’z oldiga

muammolimasalalarni

qo’yish orqali mavjud bilimlari va hayotiy tajribalariga zidbo’lgan dalillar bilan to’qnash keladi. Buning natijasida o’zustida ishlash, mustaqil o’qib o’rganishga nisbatan ehtiyojsezadi. Pedagogning ilmiy-tadqiqot ishlari va ilmiy yokiijodiyloyihalarniamalgaoshirishiundakreativlikpotentsialiniyanadarivojlantiradi.Pedagogo’z-o’zidanijodkorbo’libqolmaydi.Uningijodkorlikqobiliyatima’lum

vaqtichidaizchilo’qib-o’rganish,o’zustidaishlashorqali
shakllanadi.

Zamonaviyta’limbarchaturdagita’limmuassasalaridafaoliyat yuritayotgan tarbiyachi, , pedagoglarning ijodkorbo’lishlarinitaqozo etmoqda.

“Kreativlik” tushunchasi o’zida madaniy xilma-xillikni aksettiradi. G’arb kishilari uchun kreativlik, umuman olganda,yangiliksanaladi.Ular

kreativliknegizidanoan’anaviylik,qiziquvchanlik,tasavvur,hazil-mutoyibatuyg’usivaerkinlikmavjudbo’lishigae’tiborniqaratadilar(Myordok,Ganim,1993y.;SHternberg,1985y.). SHarqliklaresa,aksincha,kreativlikniezgulikningqaytatug’ilishjarayoni,debtushunadilar(Xui,

Sternberg, 2002 y.; Rudovich, Xui, 1997 y.; Rudovich,Yuye, 2000 y.). Garchi g’arblik va sharqliklarning kreativlikborasidagiqarashlariturlichabo’lsa-da,biroq,harikkimadaniyat vakillari ham mazkur sifat va unga egalikniyuqoribaholaydilar(Kaufman,Lan,2012y.).

Ko’pginapedagog-tarbiyachilaro’zlaridakreativlikqobiliyatini mavjud emas, deb hisoblaydilar. Buni ikki xilsababbilan asoslashmumkin:

birinchidan,aksariyatpedagog-tarbiyachilarhamaslida“kreativlik”tushunchasiqandayma’nonianglatishiniyetarlichaizohlay olmaydilar;

ikkinchidan,kreativliknegizidabevositaqandaysifatlaraksetishidan

bexabarlar.

Ayni o’rinda shuni alohida qayd etib o’tish joizki, har birshaxstabiatankreativlikqobiliyatigaega.Xo’sh,ularo’zlarida kreativlik qobiliyati mavjudligini qanday namoyoneta olishlari mumkin. Bu o’rinda Patti Drapeau shundaymaslahat beradi: Agarchi o’zingizni kreativ emasman debhisoblasangizda,hozirdanoqkreativtafakkurnirivojlantirishgaqaratilgandarslarnitashkiletaboshlashingiznimaslahatberaman.Aslida,gapsizningijodkorvakreativbo’lganingizyokibo’lmaganingizdaemas,

balkidarslarnikreativlikruhidatashkiletishingizvayangi
g’oyalarniamaldasinashgaintilishingizdadir.

Patti Drapeau nuqtai nazariga ko’ra kreativ fikrlash, engavvalo,muayyanmasalayuzasidanhartomonlamafikrlashsanaladi.Hartomonlamafikrlashta’limoluvchilardano’quvtopshirig’i,masalasivavazifalarinibajarishdako’plabg’oyalarga tayanishni talab etadi. Bundan farqli ravishdabirtomonlamafikrlashesabirginato’g’rig’oyagaasoslanishniifodalaydi.

Mushohadayuritishdamasalayuzasidanbirvako’p

tomonlamafikrlashdan

biriniinkoretibbo’lmaydi.Binobarin,birvahartomonlama

fikrlash

kreativlikni shakllantirishda birdek ahamiyat kasb etadi.YA’ni,topshiriqnibajarish,masalaniyechishdata’limoluvchiyechimningbirnechavariantiniizlaydi(ko’ptomonlamafikrlash),keyinesaengmaqbulnatijanikafolatlovchibirginato’g’riyechimdato’xtaladi(birtomonlamafikrlash).

YUqoridabildirilganfikrlargatayanganholda“kreativlik”

tushunchasiniquyidagichasharhlashmumkin:

SHaxsning kreativligi uning tafakkurida, muloqotida, his-tuyg’ularida, muayyan faoliyat turlarida namoyon bo’ladi.Kreativlikshaxsniyaxlitholdayokiuningmuayyanxususiyatlarinitavsiflaydi.Kreativlikiqtidorningmuhimomili sifatida ham aks etadi. Qolaversa, kreativlik zehnio’tkirlikni belgilab beradi, “ta’lim oluvchilar e’tiborini ta’limjarayonigafaoljalbetishnita’minlaydi”.

Kasbiy faoliyatda pedagogning kreativligi turli shakllardanamoyonbo’ladi.Ularquyidagilardir:axborot,shujumladan, kompyuter texnologiyasi yordamida pedagog -tarbiyachitomonidankreativyondashuvasosidatayyorlanib,ta’limjarayonidasamaralifoydalanishmumkinbo’lganijodmahsulotlarisanabo’tiladi.

Multimedia – bir necha ko’rinishdagi: elektron shakldagigrafik,matnli,raqamli,ovozli,musiqali,video,audio,fotografiya, harakatlanuvchi obrazlar (animatsiyalar) vaboshqa axborotlarni uzatuvchi kompyuter texnologiyalariuchuntaalluqli umumiytushuncha

Elektron albom – rasmlar, suratlar, chizmalar va boshqargrafiktasvirlarhamdaularningizohlarinio’zidaaksettiruvchielektronshakldagi to’plam

Elektronatlas(yun.“Atlas”–birinchibo’lib,osmon

globusiniyaratganafsonaviyLiviyapodshosiningnomidan)
–muayyano’quvmoduli(o’quvfani)

bo’yichatavsiyaetilganvao’zigaxosgrafiktasvirlargaegabo’lib,o’quv

maqsadlarigako’rafoydalaniladi

Raqamlivideolavhalar–o’quvmoduli(o’quvfani)bo’yichabilim,ko’nikmavamalakalarnio’zlashtirishgayordamberadiganma’lumotlarni o’z

ichigaolgan3D o’lchamdagizamonaviyo’quvmanbai

Virtual stendlar – 1) real ob’ekt, predmet, jarayon, voqeava hodisalarning elektron modeli; 2) matn, rasm, sxema,jadval,diagrammavab.shakldagiaxborot,jarayonhamdavirtualmuhitlarniyaratish,saqlash,ishlovberish,raqamlashtirishvatizimliravishdaamalgaoshirishniifodalovchikompyuterli vosita

Imitatsion virtual trenajyor (ingl. “train” – “tarbiyalamoq”,o’qitmoq”, “mashq qildirmoq”) – elektron shakldagi o’quv-mashqlantiruvchiqurilmabo’lib,uyordamidamehnatfaoliyatiningrealsharoitimodellashtiriladi,muayyanfaoliyat(m-n:mashina(mexanizm)niboshqarish,murakkabstanokdaishbajarishyokiharbiytexnikasirlarinio’zlashtirish)ko’nikmalarishakllantiriladi,ko’nikmalarmalakalarga aylantiriladi hamda hosil bo’lgan malakalartakomillashtiriladi

Multimediamahsulotlari–o’zidaAKTningdasturiyvatexnik imkoniyatlari asosida audio, video, matn, grafika vaanimatsiyaeffektlari

asosidao’quvmaterialinitinglovchilargayetkazibberilishini
mujassamlashtirganishlanma(mahsulot)lar

Audio va video vizual materiallar– o’quv axborotlarinikompyutertexnologiyasiyordamidaovozlivavizualshakldaqabulqilinishinita’minlovchimaterallar